Bronisława Rychter-Janowska

Bronisława Rychter-Janowska przyszła na świat w roku 1868 w Krakowie, zmarła w roku 1953 w tym samym mieście. Początkowo lekcji malarstwa udzielała jej matka – absolwentka kursów Adriana Baranieckiego w Krakowie. Wiedzę z zakresu malarstwa zdobywała w Krakowie, Monachium (m. in. u Antona Ažbé’go i Szymona Hollósy’ego), a także w Rzymie w Akademii Florenckiej.

Przyjaźniła się z Olgą Boznańską (w jej pracowni poznała m. in. Alfreda Wierusza Kowalskiego i Aleksandra Gierymskiego). Była stypendystką m. in. Muzeum Narodu Polskiego w Rapperswilu i Fundacji Stypendialnej im. Hr. Krystyna Ostrowskiego, co pozwoliło jej kontynuować studia w Monachium. Rychter-Janowska tworzyła kostiumy do przedstawień teatralnych, np. Stanisława Wyspiańskiego, dekoracje dla Krakowskiego Polskiego Teatru Kukiełek (np. pejzaż z brzozami do opery Stanisława Moniuszki „Verbum nobile”).  

Artystka utrwalała w swoich obrazach polskie dworki, kościoły, wiejskie chaty, jak również sceny folklorystyczne, pejzaże, czasem portrety. Określano ją jako „malarkę ginących dworków”. Prace artystki stanowią swego rodzaju udokumentowanie architektury ziemiańskiej początku XX wieku. Posługiwała się techniką olejną, ale też akwarelą i pastelem. Obrazy Rychter-Janowskiej przybierały zwykle niewielkie formaty, malowane były najczęściej na tekturze.

W twórczości artystki dostrzega się nawiązania do malarstwa Jana Stanisławskiego. Oprócz malarstwa zajmowała się także wykonywaniem autolitografii, grafiką użytkową, projektowaniem wnętrz, haftem, tworzyła „secesyjne kompozycje z sukna naszytego na płótno (makaty i dywany)”. Swoje aplikacje w tym zakresie prezentowała na wystawach artystycznych (po raz pierwszy w roku 1902 w Krakowie na wystawie sztuki stosowanej). Mieli je w posiadaniu np. Ignacy Paderewski czy Helena Modrzejewska. W celach zarobkowych aplikacje Rychter-Janowskiej były umieszczane na ubraniach (damskich sukniach czy bluzkach). Zamierzała nawet otworzyć kursy tworzenia aplikacji. Jak czytamy w Słowniku Artystów Polskich krytyka „uznawała Rychter-Janowską za niezrównaną mistrzynię aplikacji”.

Malarka utrzymywała kontakt z krakowskim środowiskiem artystycznym. Współpracowała z kabaretem Zielony Balonik (np. szyła kostiumy marionetek). Obrazy Rychter-Janowskiej były wielokrotnie reprodukowane w czasopismach i na kartach pocztowych.

Artystka kierowała prywatną szkołą malarstwa w Starym Sączu. Odbyła liczne podróże np. do Włoch, Szwajcarii, Hiszpanii, Turcji, na Węgry czy do północnej Afryki, które następnie stawały się inspiracją do tworzonych dzieł. Spełniała się także w obszarze literatury. Napisała kilka dramatów (np. „Mnich” i „Pasożyt”), tekstów publicystycznych i obszerne „Pamiętniki”. Jest autorką powieści „Poza Rzymem”, noweli „Strzygoń”.

Artystka wyróżniała się również talentem wokalnym (uczyła się lekcji śpiewu solowego u Adama Towiańskiego). Prywatnie była żoną Tadeusza Rychtera (rozwiedli się w 1919 roku) i szwagierką Gabrieli Zapolskiej.

Malarka brała udział w wystawach TPSP w Krakowie i Lwowie, TZSP w Warszawie, Włoskim Instytucie Kultury, w Wiedniu, Londynie czy Monachium, a jej indywidualne prezentacje miały miejsce m. in. w warszawskiej Galerii Zachęta.

W czasie I wojny światowej kierowała pracą Czerwonego Krzyża (uzyskała nawet tytuł Damy Czerwonego Krzyża), pracowała także w szeregach Błękitnych Sióstr Czerwonego Krzyża w Krynicy k. Nowego Sącza (prowadziła szkołę sztuk zdobniczych dla inwalidów wojennych). Malowała portrety żołnierzy Legionów Polskich.

Rychter-Janowska należała do krakowskiego Związku Polskich Artystów Plastyków, do Związku Artystek Polskich, Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Towarzystwa Dziennikarzy Polskich we Lwowie, ZAiKS-u.

Obrazy artystki znajdowały się w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, Muzeum Narodowe w Krakowie czy Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku.