Abraham Neuman

Był synem urzędnika leśnego. Pochodził z rodziny żydowskiej (prawdopodobnie uczył się w jesziwie – wyższej szkole talmudycznej).

W wieku 19 lat udał się do Warszawy i rozpoczął naukę w Szkole Rysunkowej Wojciecha Gersona. Utrzymywał się wtedy z malowania portretów na podstawie fotografii (opisując jego trudną sytuację materialną Gottlieb pisał: „żyje jak najlichszy proletariusz, byle nie umrzeć”). Następnie dzięki pomocy finansowej Romualda Cisłowskiego i zachęcie Samuela Hirszenberga kontynuował edukację w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (późniejszej Akademii Sztuk Pięknych) m. in. u Wyczółkowskiego, Malczewskiego i Stanisławskiego (Neuman wspólnie ze Stanisławskim wyjeżdżał na plenery do Zakopanego i uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli jego „szkoły pejzażowej”).

Już po pierwszym półroczu nauki jego malarstwo zostało wyróżnione dwoma srebrnymi i dwoma brązowymi medalami, a prace zaprezentowane na wystawie uczniów ASP w 1898 roku. W trakcie studiów Neuman uczestniczył w spotkaniach młodych artystów żydowskich, studiujących na krakowskiej ASP (byli wśród nich m. in. Leopold Gottlieb, Mojżesz Kisling czy Henryk Kuna). Miejscem zebrań było mieszkanie Samuela Hirszenberga przy ulicy Smoleńsk w Krakowie.

Neuman studiował także w paryskiej Académie Julian w pracowni J. P. Lorrainsa (1900 r.) i w „Bezalel” Szkole Sztuk Pięknych i Rzemiosła Artystycznego w Jerozolimie (był jej wykładowcą w latach 1925-1927). W Paryżu zajmował się kopiowaniem obrazów w Luwrze. Oprócz tego odwiedzał muzea w Europie i Stanach Zjednoczonych, które dodatkowo wzbogacały jego wiedzę artystyczną (podróżował do Holandii, Belgii, Niemiec, Anglii, trzy lata przebywał w USA). W 1904 roku prawdopodobnie jako pierwszy z grupy krakowskich artystów żydowskich, udał się do Palestyny. Tam zetknął się z nowymi zagadnieniami malarskimi, jakie niosła ze sobą kultura Wschodu. Artysta mieszkał m. in. w Zakopanem, Nowym Targu, Wiedniu i Krakowie.

Podczas I wojny światowej znajdował się w Wiedniu, gdzie poznał malarzy Jehudę Epsteina i Lazara Krestina. W getcie krakowskim przebywał od roku 1941. Poznał tam poetę Mordechaja Gebirtiga, którego sportretował. W czasie II wojny światowej malował portrety także członków Judenratu i autoportrety (w kitlu, berecie, słomianym kapeluszu).

Neuman należał do krakowskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków (od 1936 r.), Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” oraz Zrzeszenia Żydowskich Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy w Krakowie (został wiceprezesem organizacji w 1938 roku, wchodził także w skład wydziału zrzeszenia, obok m. in. Emila Schinagela i Henryka Hochmana). Aktywnie działał w środowisku artystycznym (brał udział w spotkaniach Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych, w 1908 r. poparł apel o przekazanie siedziby TZSP dla Muzeum Sztuk Pięknych czy protestował przeciw artykułowi potępiającemu twórczość Wyspiańskiego, Malczewskiego i Wyczółkowskiego, który ukazał się w „Głosie Plastyków”).

Artysta przyjaźnił się z wybitnymi przedstawicielami ówczesnego życia artystycznego: Leonem Wyczółkowskim, Rafałem Malczewskim, Arturem Markowiczem, Leonem Chwistkiem (wspólnie z nim wystawiał).

Do dzieł Neumana należą między innymi obrazy: "Gubałówka w Zakopanem", "Kościół w Poroninie", "Tatry po zachodzie słońca", "Obłoki", "Samotna sosna", "Salonik artysty", "Bonza", "Zboże w kopach", "Ruiny w Tyńcu", "Wazon niebieski".

W 1942 roku artysta został zastrzelony przez Niemców na rogu ulic: Dąbrówki i Janowa Wola w drodze do transportu, który zawiózł krakowskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. Artystę wyprowadzono z mieszkania i rozstrzelano (nie zgodził się uklęknąć na rozkaz esesmana). Wspólnie z nim zginął również poeta żydowski i przyjaciel Mordechaj Gebirtig. Okupacji nie przeżył nikt z bliższej rodziny artysty. Obrazy Neumana znajdują się zarówno w kolekcjach prywatnych, jak i muzealnych (m. in. w Warszawie, Tel-Awiwie, czy Jerozolimie).

Pierwsza monografia artysty autorstwa Seweryna Gottlieba została wydana w 1927 roku w Krakowie. 

Wystawy indywidualne:

1.      Zakopane, 1901, 1919

2.      Czytelnia Zakopiańska, Zakopane, 1902

3.      Salon Krywulta, Warszawa, 1903

4.      Salon P. B. Cassirera, Berlin 1903

5.      Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych, Kraków, 1907, 1909, 1911, 1925, 1927/1928

6.      Frankfurt n. Menem, 1907

7.      Lipsk, Monachium

8.      Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa 1908, 1911

9.      Wiedeń, 1908, 1911

10.     Lwów, 1909

11.     Galeria E. Schulte, 1909

12.     Galeria Keller and Reiner, Berlin 1913

13.     Łódź, 1913

14.     Miejska Galeria Sztuki, Łódź, 1928

15.     Hotel Europejski, Drohobycz, 1929

16.     Salon Reizesa, Lwów 1929

17.     Paryż, 1930

18.     Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Sztuk Pięknych, 1930/31

19.     Żydowski Dom Akademicki, 1933

20.     wystawa jubileuszowa Zrzeszenia Żydowskich Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy, Kraków 1938

21.     wystawa pamiątkowa artysty, Tel Awiw 1973

Wystawy zbiorowe:

1.      wystawa uczniów Jana Stanisławskiego, Kraków, 1907

2.      Towarzystwo Artystów Polskich „Sztuka” 1907, 1908 (Wiedeń), 1909, 1912, 1913 (Berlin) 1916, 1918

3.      Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych, Lwów 1908-09, 1933

4.      Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa 1908, 1911, 1912, 1914, 1928 (zdobycie zaszczytnego wyróżnienia za obraz „Wnętrze gabinetu”)

5.      Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych, Kraków 1907, 1909, 1910, 1913, 1916, 1936

6.      Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Sztuk Pięknych, Warszawa 1909, 1928 (Salon Wiosenny Sztuki Żydowskiej), 1930, 1931

7.      Powszechna Wystawa Sztuki Polskiej, 1910

8.      Secesja, Wiedeń, 1911

9.      wystawa Związku Polskich Artystów Plastyków, Kraków 1912

10.    wystawa Związku Polskich Artystów Plastyków, Łódź 1913

11.    Wystawa na Rzecz Ochron dla Dzieci Wyznania Mojżeszowego, Warszawa 1916

12.    Salon Abe Gutnajera, Warszawa 1917

13.    wystawa obrazów, rzeźb, grafiki oraz przedmiotów sztuki stosowanej, Zakopane, 1920

14.    I Wystawa Prac Artystów Żydowskich, Warszawa, gmach Gminy Żydowskiej, 1921

15.    IV Wystawa Obrazów i Rzeźb, Warszawa, gmach Gminy Żydowskiej 1922 r.

16.    wystawa TPSP, Kraków 1927

17.    Katowice, 1930

18.    I Wystawa Malarzy Żydowskich, Kraków 1930 r.

19.    wystawy Stowarzyszenia Artystów Plastyków „Zjednoczenie”, Kraków 1933 r. 

20.    wystawy Zrzeszenia Żydowskich Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy, 1931-1934, 1936, 1937, 1939)

Obrazy Abrahama Neumana w zbiorach muzealnych:

1.      Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej

2.      Muzeum Górnośląskie w Bytomiu

3.      Muzeum Okręgowe w Koninie

4.      Muzeum Narodowe w Krakowie

5.      Muzeum Narodowe w Warszawie

6.      Muzeum Historyczne Miasta Krakowa

7.      Muzeum Archeologiczne w Warszawie

8.      Muzeum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie

9.      Lwowska Galeria Obrazów

10.    Muzeum Sztuki w Ein Harod

11.    Muzeum Izraela Jerozolima

12.    Muzeum w Tel-Awiwie