Jan Lebenstein

Był uznanym malarzem i grafikiem. Edukację w zakresie malarstwa zdobywał m. in. pod kierunkiem Eugeniusza Eibischa i Artura Nachta-Samborskiego w warszawskiej ASP. Jego artystyczny debiut miał miejsce podczas ogólnopolskiej wystawy młodej plastyki „Przeciw wojnie. Przeciw faszyzmowi” w warszawskim Arsenale w roku 1955. Pokazane tam przez artystę pejzaże przedmieścia stolicy (w których dostrzegało się zainteresowanie twórczością Utrilla), uhonorowano nagrodą.

Lebenstein malował kompozycje z mocno uproszczonymi postaciami ludzkimi, głównie kobiecymi. Były one umieszczone w centrum dzieła i charakteryzowały się precyzją, bogactwem tonów, ujęciem wertykalnym postaci i „anatomicznością” rysunku. Do tych prac malarza zalicza się „Figury kreślone”, „Figury hieratyczne” i „Figury osiowe”. Malarstwo figuratywne Lebensteina było bardzo osobiste, nie raz kryły się w nim egzystencjalne niepokoje autora, zawsze jego oryginalność i indywidualność. Inspirację dla twórcy stanowiły teksty kultury, starożytne mitologie, Biblia. W jego sztuce znaleźć można apokaliptyczną wizję świata. Artysta poruszał także problematykę pochodzenia i animalistycznej natury człowieka, zwracał uwagę na jego zmysłowość. Istotne w twórczości Lebensteina były również wątki erotyczne i tanatologiczne. Typowe dla malarstwa artysty, szczególnie po roku 1960, były dziwaczne stwory, groteskowe przedstawienia archaicznych plemion, poddanych nieokiełznanym namiętnościom (np. „Bottom I”), ale też „prehistoryczne” zwierzęta. Interesującym aspektem artystycznej działalności Lebensteina były wykonywane ilustracje dzieł literackich, np. związane z „Folwarkiem zwierzęcym”, „Księgą Hioba” czy opowiadaniami Gustawa Herlinga-Grudzińskiego.

Artysta był także związany z Teatrem na Tarczyńskiej, kierowanym przez Mirona Białoszewskiego. To właśnie w obszarze kultury niezależnej w latach stanu wojennego, przygotowywano ekspozycje jego dzieł (przede wszystkim pod patronatem Kościoła). Malarz był laureatem m. in. Grand Prix na 1. Międzynarodowym Biennale Młodych w Paryżu, nagrody nowojorskiej Fundacji Alfreda Jurzykowskiego, Nagrody im. Jana Cybisa czy Krzyża Wielkiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Artysta na stałe mieszkał w Paryżu.

Lebenstein miał blisko 70 wystaw indywidualnych, np. w Warszawie, Wrocławiu, Lublinie, a także w Paryżu, Nowym Jorku, Mediolanie czy Oslo. Był uczestnikiem również bardzo licznych wystaw zbiorowych, m.in. Biennale Młodego Malarstwa w Brukseli (1957), Biennale Sztuki w Sao Paulo (1959), Międzynarodowe Wystawy Sztuki w Pittsburghu (1961, 1964, 1967), La Figure Humaine w Paryżu (1967) oraz ekspozycji polskiej sztuki od Brukseli do Tokio.