Katarzyna Kobro

Na przełomie lat 1921/1922 przedostała się do Polski. Była członkinią czołowych ówczesnych grup awangardowych, takich jak Blok, Praesens i „a.r.”. W ramach tej ostatniej współpracowała z mężem nad zebraniem Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej, która została podarowana Muzeum Sztuki w Łodzi. Katarzyna Kobro brała udział m.in. w wystawach na International Theatre Exhibition (1926), warszawskim Salonie Modernistów (1928), Salonie Jesiennym w Paryżu (1928), a także na Wystawie Sztuki Polskiej w Brukseli (1928, potem – Haga, Amsterdam, 1929). W 1929 roku, w ramach działalności grupy Praesens uczestniczyła w tworzeniu wystroju wnętrz pawilonów na Polskiej Wystawie Krajowej w Poznaniu. Była związana z międzynarodową grupą, skupiającą artystów tworzących sztukę abstrakcyjną Abstraction-Création, a w 1936 roku, jako jedyna artystka z Polski, sygnowała paryski manifest nowej sztuki, Manifeste Dimensioniste Charlesa Sirato. W czasie drugiej wojny wraz z rodziną przebywała m.in. i w Łodzi.

Do najważniejszych dzieł artystki należy seria rzeźb Kompozycje przestrzenne oraz napisana wraz z mężem Kompozycja przestrzeni. Obliczenia rytmu czasoprzestrzennego (1931). Jej twórczość rzeźbiarską zalicza się do najważniejszych dokonań awangardowej plastyki, pokazuje oryginalną refleksję nad logiką komponowania przestrzeni, która mogła mieć też swoje odbicie w architekturze. Punktem wyjścia koncepcji rzeźby Katarzyny Kobro jest abstrakcyjne pojęcie nieskończonej przestrzeni. Przestrzeń tak pojęta jest jednorodna i nie posiada żadnych szczególnych miejsc, żadnego punktu odniesienia (np. w rodzaju środka układu współrzędnych). Na łamach "Głosu Plastyków" (1937, nr 1-7) przedstawiła główne tezy swojego credo: Rzeźba stanowi część przestrzeni. Dlatego warunkiem jej organiczności jest związek z przestrzenią. Rzeźba nie powinna być zamkniętą w bryłę kompozycją formy, lecz otwartą budową przestrzenną, w której wewnętrzna część przestrzeni kompozycyjnej wiąże się z przestrzenią zewnętrzną. Jednością kompozycyjną jest rytm. Energia kolejno następujących po sobie kształtów w przestrzeni wytwarza rytm czasoprzestrzenny.

Rzeźbiarska twórczość Katarzyny Kobro, która zrewolucjonizowała myślenie o rzeźbie, ma fundamentalne znaczenie dla polskiej sztuki nowoczesnej. Pierwsza powojenna wystawa artystki (wspólna z Władysławem Strzemińskim) miała miejsce dopiero pięć lat po jej śmierci. Większość dzieł Katarzyny Kobro znajduje się w Muzeum Sztuki w Łodzi. Od 2001 przyznawana jest nagroda jej imienia.