Kolekcja Polskiego Domu Aukcyjnego - październik 2014

Naszą październikową kolekcję zdobią także m. in. obrazy Wojciecha Kossaka, Henryka Haydena czy Władysława Jarockiego. Mamy nadzieję, że nowa oferta będzie dla Państwa interesująca.

Wlastimil Hofman (1881-1970)
"Syzyfowe boje"
olej/sklejka, wym.: 35 x 51,5 cm, sygn. l. d.: "Wlastimil/Hofman"

Wysokiej klasy obraz Wlastimila Hofmana pochodzi z wczesnego etapu jego twórczości. Zwraca uwagę kunsztem wykonania i talentem artysty. Motyw upływającego czasu, kontrastu między młodością i starością dość często pojawia się w malarstwie Hofmana. Opisywana praca jest tego przykładem. Twórczość artysty przepełniona jest symboliką, przez co blisko jej także do pewnej poetyckości i mistycyzmu. Mimo to, bohaterami jego obrazów jak podaje Tadeusz Dobrowolski są "zwykli ludzie, idealizowani chyba wyjątkowo. W obrazach artysty pojawiały się więc typowe, bose dziewczyny wiejskie, obdarci chłopcy i starcy". Zwykli ludzi stają się nośnikami nieprzemijających motywów. Ich prostota połączona z mocną symboliką przekazu, wywołuje tym większe wrażenie na odbiorcy. Władysław Prokesch podkreśla również mistrzostwo wykonania charakteryzujące prace Hofmana: "pełna brawury technika, świetnie malowane szczegóły barwne i wytworna kolorystyka, stawiają portrety Hofmanna w rzędzie kół malarskich o szlachetnym typie, wolnym od wszelkiej tak dziś w tej dziedzinie rozplenionej banalności". Prokesch opisuje również rolę postaci fantastycznych w obrazach malarza - "jako symboli myśli i uczuć osób portretowanych […] nabierających pod pędzlem jego znaczenia symbolu". Pojawiają się one również w tle opisywanej pracy. Obraz "Syzyfowe boje" łączy w sobie ten interesujący motyw i doskonałość wykonania.

Bronisława Rychter-Janowska (1868-1953)
"Wenecja"
olej/tektura, wym.: 24 x 33,5 cm, sygn. l. d.: "B. RYCHTER-JANOWSKA"

Na odwrocie nalepka galeryjna z nazwiskiem autora i tytułem pracy oraz
nalepka z napisem po francusku

Wenecki pejzaż Bronisławy Rychter-Janowskiej urzeka piękną kolorystyką i subtelnymi niuansami światła. Delikatnie rozmyte tło wzmaga nastrój letniego wieczoru. W pracy tej widać niewątpliwy talent malarki i charakterystyczną dla niej nastrojowość.

Wojciech Kossak (1857-1942)
"Żołnierz na koniu"
1916 r., akwarela/papier, wym.: 27 x 36,5 cm w św. p-p., sygn. i datowany p. d.: "W. Kossak/1916"

"Żołnierz na koniu" autorstwa Wojciecha Kossaka powstał w trakcie I wojny światowej. W 1914 roku artysta w stopniu rotmistrza został przydzielony do 1. korpusu armii gen. V. Dankla. Służył także jako oficer ordynansowy gen. K. Kirchbacha. Jak podaje Kazimierz Olszański: "Kossak tak na froncie, jak na hinterlandzie nie rozstawał się z paletą, malując portrety swoich dowódców i kolegów, sceny obozowe i wojenne, epizody z życia żołnierskiego". Prezentowana praca jest tego przykładem. Powstała w okresie, kiedy artysta prowadził pracownię malarstwa batalistycznego w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Bezpośrednie uczestnictwo w trudach wojny wywarło duży wpływ na sposób myślenia malarza. Trafnie ujął to Olszański, pisząc: "ta rzeczywista wojna w oczach Kossaka nie była zgoła 'malowana', była dramatycznym obrazem zniszczeń, masowej zagłady i śmierci".

Jacek Malczewski (1854-1929)
"Portret męski"
1915 r., ołówek, akwarela/papier, wym.: 18,5 x 13 cm w św. p-p., , sygn. i datowany l.d.: "Jacek Malczewski 1915 – 15 Maj"

Subtelna akwarela Jacka Malczewskiego jest kolejną wariacją do tematyki portretowej, tak charakterystycznej dla jego twórczości. Stanowi bardzo ciekawy szkic wykonany przez artystę. Mężczyzna siedzący na parkowej ławce niemal wtapia się w tło, bez trudu można w nim rozpoznać postać starca. Być może jest to nawet sam Malczewski. Artysta znany z posługiwania się wyrafinowanym symboliką, w tej pracy zachwyca prostotą przekazu i delikatną kolorystyką. Obraz posiada dokładne datowanie. Na przełomie kwietnia i maja 1915 roku, a więc niemal dokładnie w czasie, kiedy powstała opisywana akwarela, Jacek Malczewski uczestniczył w wystawie sztuki polskiej w Wiedniu. Rok wcześniej artysta otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Lwowskiego, a po wybuchu I wojny światowej zamieszkał w Wiedniu. Do tego okresu zalicza się powstanie „Wspomnień życia”, wielu wierszy czy początek niezwykle znaczącego cyklu malarskiego artysty „Polonia” i „Moje życie”.

Henryk Hayden (1883-1970)
„Lato”
olej/płyta, wym.: 44,5 x 53 cm w św. p-p., sygn. l. d.: „Hayden”

„Fenomen sztuki Haydena polega na tym, że przy minimalnych środkach przedstawieniowych artysta potrafi oddać istotę pejzażu. Sam, będąc dyskretnym obserwatorem, pozwala przemawiać naturze poprzez przestrzenie, w której dokonuje się gra harmonii i dysonansów”. Ten opis Artura Winiarskiego oddaje nastrój i piękno obrazu „Lato”. Pejzaże, jako motyw malarski, zajmują ważne miejsce w dorobku artystycznym Haydena i pokazują wrażliwość artysty na piękno natury. Hayden o procesie malowania pejzażu mówił: „tworząc pejzaż, przez długi czas chodzę, myślę, rozważam”), wypracował także metodę malowania go we wnętrzach pracowni („tam widzę dokładny kolor i mogę zabrnąć z obrazem tak dalece, jak tylko chcę”). Pejzaże Haydena, tak jak opisywana „Lato”, naznaczone są jego niezwykłą charyzmą i indywidualnością.

Teodor Axentowicz (1859-1938)
„Kobieta z dzbanem”
algrafia/papier, wym.: 37,3 x 21,3 cm w świetle ramy, sygn. p. d.: „T.Axentowicz”

Bardzo ciekawa praca Teodora Axentowicza „Kobieta z dzbanem”, wykonana została techniką algrafii - jedną z pierwszych technik druku płaskiego, wynalezioną w 1892 roku. Stanowi wyjątkową rzadkość na rynku antykwarycznym i jest przykładem talentu artysty w tematyce portretowej. "Dziewczyna z wazonem", datowana na 1903 rok, wykonana w technice algrafii znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie. Poza tym, wizerunek podobnej dziewczyny, co w opisywanej pracy, zdobił okładkę Tygodnika „Życie” (jego ilustracja znajduje się w miesięczniku "Sztuki Piękne Rocznik III, str. 285), a ten sam motyw obecny jest także w obrazie artysty „Łzy” z 1901 roku czy plakatach wystaw „Sztuki”.
Portret zajmował jedno z najważniejszych miejsc w działalności artystycznej Axentowicza. Marian Dienstl-Dąbrowa w Katalogu Pośmiertnej Wystawy Teodora Axentowicza z przełomu 1938/1939 roku pisał: „Axentowicz zdobył wcześnie tajemnicę powodzenia portrecisty przez wykwint kompozycji układu modela, wyczucie najwłaściwszego gestu i spojrzenia. Franciszek Klein podkreślał: „bystrość obserwacji i zdolność odnajdywania jakiegoś specyficznego pierwiastka u danego modela, przemawia z każdego płótna. Ta znajomość psychologii kobiecej uderza od razu u artysty”. W prezentowanym kobiecym akcie widać potwierdzenie tej opinii.

Bronisława Rychter-Janowska (1868-1953)
„Neapol”
1919 r., olej/tektura, wym.: 24 x 34 cm, sygn. i datowany l.d.: „B. RYCHTER-JANOWSKA./NAPOLI 1919 22.VI.1919”.

Na odwrocie autorska dedykacja piórem: „Drogiej Pani Henryce Hanawskiej? na/pamiątkę wspólnej podróży po Włoszech i po/Sycylii odbytej w czerwcu i lipcu 1919 roku./BronisRychterJanowska”

Obraz „Neapol” należy do wyjątkowej klasy prac Bronisławy Rychter-Janowskiej, niezwykle rzadko spotykanych i o szczególnym uroku. Specjalną rangę zyskuje także dzięki bardzo dobrze zachowanej, autorskiej dedykacji artystki. Praca nawiązuje do włoskich podróży Rychter-Janowskiej. Malarka wielokrotnie odwiedzała Italię, można więc przypuszczać, że rejon ten darzyła sporą sympatią. Przepiękny pejzaż „Neapol” o intensywnej kolorystyce dobrze oddaje gorący klimat południa Europy. W roku powstania obrazu, jak czytamy w Słowniku Artystów Polskich, „na zaproszenie Misji Włoskiej wyjechała – jako przedstawicielka Ministerstwa Spraw Wojskowych i Czerwonego Krzyża – na wizytację obozów jeńców polskich we Włoszech”. Z wizytacji tej powstało także szereg artykułów (artystka sporo miejsca poświęcała twórczości literackiej, m. in. w 1920 roku należała do Polskiego Związku Pracowników Pióra w Krakowie).

Teodor Axentowicz (1859-1938)
„Święto Jordan”
olej/płótno, wym.: 43,5 x 60,4 cm, sygnowany p.d.: „T. Axentowicz”.

Na odwrocie nalepka z napisem; „Rektor Akad. Szt. P. / Prof. T. / Axentowicz / Fragment z Jordanau? / nr kat. 2.”

Święto Jordan obchodzone jest w obrządku prawosławnym i greckokatolickim na pamiątkę Chrztu Pańskiego w Jordanie. Kilkakrotnie stało się ono tematem obrazów Teodora Axentowicza. W wypowiedzi Franciszka Kleina znajduje się potwierdzenie istotnej roli tego motywu i jego trafny opis: „artysta wybiera do obrazu jakieś chwile osobliwe, godne pędzla przez swą uroczysta powagę. Nie są to wcale momenty życia codziennego, ale przeciwnie. Na płótnach Axentowicza występuje lud w roli odświętnej, pełnej nastroju i skupienia. Więc albo na święto Jordanu schodzi się gromada, albo w procesji ciągnie za Ukrzyżowanym i władyką […]. Charakterystycznym jest przytem, że Axentowicz jako porę roku wybiera często zimę, jako tło swych obrazów. […] Na takiem tle lepiej odcinają się brązowe gunie, żółte kożuchy i czerwone zapaski bab wiejskich. W oddali zaś rysuje się cerkiew wiejska i oryginalnym kształtem swej kopuły przykuwa uwagę”.

Władysław Jarocki (1879-1965)
„Barbakan”
1926 r., akwarela/papier, wym.: 50 x 70 cm, sygn. i datowany p. d.: „W Jarocki/1926”

Zabytki i widoki Krakowa, jak podaje Słownik Artystów Polskich, były tematem obrazów Władysława Jarockiego szczególnie podczas okupacji. Akwarela „Barbakan” powstała w okresie międzywojennym. Wówczas artysta był dziekanem wydziału malarstwa i rzeźby krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. W latach 1923-1938 zajmował się również organizacją działu polskiego na corocznych wystawach Carnegie Institute w USA. Prezentowana praca jest wartym uwagi dziełem Władysława Jarockiego.

Soter Jaxa-Małachowski (1867-1952)
„Brzeg morski”
1930 r., gwasz, akwarela/papier, wym.: 35 x 50 cm, sygn. i datowany l.d.: „S Jaxa/1930”.

Na odwrocie napis: "Dnia 31 sierpnia 1930/w Krakowie/Józef..." (nazwisko nieczytelne)

„Wrażliwość malarska Sotera ukształtowała się pod przemożnym wpływem rodzimych pejzaży. Widoki Morza Czarnego i limanów Dniestru, cisze morskie i sztormy, morze obserwowane w ciągu dnia i przy blasku księżyca – to motywy, które pojawiły się już we wczesnych pracach artysty, a w większości znane są z jego późniejszych kompozycji” – pisze Katarzyna Łomnicka. Obraz „Brzeg morski” zalicza się do tej tematyki. Praca powstała w 1930 roku. Rok wcześniej malarz uczestniczył w Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu i wystawie autoportretów zorganizowanej przez Związek Polskich Artystów Plastyków w Krakowie. W latach 30-tych Jaxa-Małachowski brał aktywny udział w ekspozycjach krakowskiego oddziału Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. W roku 1932 w ramach wystawy TPSP, artysta zaprezentował kompozycje „wśród których przeważały widoki morskie i rodzime krajobrazy”.

Jerzy Nowosielski (1923-2011)
„Święty Feliks”
gwasz/papier, wym.: 21,8 x 17 cm w św. p-p., sygn. p.d.: „J. NOWOSIELSKI”.

Na odwrocie napis; "S Felix, papież rzymski/VI w. (+530 r)"

„Święty Feliks” prezentuje podejście do sztuki ikonografii Jerzego Nowosielskiego. Artysta czerpiący z tradycji prawosławia, tematem swoich prac często czynił wizerunki świętych. Nawiązywał do podstawowych reguł malarstwa ikonowego, wzbogacając je jednocześnie o własne koncepcje, w tym oszczędność środków czy poetyckość przedstawienia. W jednym z wywiadów mówił: „ikona stanowi metodę poznawczą, metodę niejako rozpoznawania ducha, metodę poznawczą w sensie duchowym w stosunku do tego wszystkiego, co się odnosi do rzeczywistości, w szczególności do naszej ludzkiej rzeczywistości moralnej. Jest to pewien probierz i metoda poznawania rzeczywistości i znakowania tej rzeczywistości w naszym własnym doświadczeniu duchowym. To jest powód mojego malarstwa ikony”. Praca Jerzego Nowosielskiego przedstawia wizerunek świętego Feliksa IV - papieża, żyjącego na przełomie V i VI wieku. Opisywana praca jest ciekawym przykładem talentu artysty.

Noty biograficzne:

1. Teodor Axentowicz urodził się w 1859 roku w Braszowie w Rumunii, zmarł w 1938 roku w Krakowie. Był malarzem, pastelistą, litografem, pedagogiem - w swoim czasie jednym z najbardziej znanych i cenionych malarzy polskich. Po ukończeniu Akademii Sztuk Pięknych w Monachium uzupełniał studia w Paryżu, gdzie przebywał w latach 1882 - 1895. Brał udział w paryskich Salonach. W 1890 roku otrzymał członkostwo Société Nationale des Beaux-Arts. W tym czasie wielokrotnie wyjeżdżał też do Londynu. W 1895 roku powrócił do kraju i zamieszkał na stałe w Krakowie, gdzie został powołany na profesora tamtejszej Szkoły Sztuk Pięknych (od 1900 roku Akademii). W uczelni tej nauczał nieprzerwanie do 1934 roku, dwukrotnie pełniąc funkcję rektora. W 1897 roku założył szkołę malarstwa dla kobiet. Był jednym z członków-założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, członkiem wiedeńskiej „Secesji” i współpracownikiem jej pisma „Ver Sacrum”. Powodzenie przyniosły mu zwłaszcza idealizowane wizerunki wytwornych dam oraz wdzięczne portrety dziecięce. Malował też obrazy o tematyce rodzajowej. Był jednym z pierwszych malarzy Huculszczyzny i Hucułów. Tworzył obrazy historyczne i kompozycje symboliczne związane z upływem czasu i przemijaniem. Był m.in. współtwórcą Panoramy Racławickiej. We wczesnym, monachijskim okresie, malował obrazy utrzymane w duchu akademickiego realizmu; na późniejszą twórczość artysty wywarło wpływ angielskie malarstwo XVIII w. oraz dzieła malarzy współczesnych - Bodoniego Whistlera, Sargenta. Jego obrazy cechuje dekoracyjność, elegancja, świeżość subtelnej gamy kolorów i delikatna secesyjna stylizacja. Początkowo malował olejno i akwarelą, a po 1890 roku przede wszystkim mistrzowsko opanowaną techniką pastelu. Zajmował się także ilustratorstwem i litografią, projektował plakaty wystaw „Sztuki”.

2. Vlastimil Hofman (Wlastimil Hofmann) urodził się w 1881 roku w Pradze, zmarł w 1970 roku w Szklarskiej Porębie. Był malarzem pochodzenia czeskiego. Określa się go jako przedstawiciela nurtu symbolistycznego i sztuki tradycjonalistycznej. Studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Floriana Cynka, później także u Jana Stanisławskiego, Leona Wyczółkowskiego i Jacka Malczewskiego. W latach 1899-1902 uczył się jeszcze u Jeana Léona Gérôme’a w paryskiej École des Beaux-Arts. Podczas I wojny światowej przebywał w Pradze i w Paryżu, a od 1920 roku zamieszkał w Krakowie (rok później zbudował dom i pracownię przy ulicy Spadzistej). Artysta należał do wielu stowarzyszeń twórczych - był współzałożycielem „Grupy Pięciu” (1905) i „Grupy Zero” (1908), członkiem Związku Artystów Czeskich „Manes”, a od 1911 roku członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Brał udział w licznych wystawach artystycznych, m. in. w Wiedniu, Berlinie, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. W czasie II wojny światowej przedostał się do Jerozolimy wraz ze szlakiem bojowym Legionu Czeskiego, skąd w roku 1946 wrócił do Krakowa. Od roku 1947 mieszkał w Szklarskiej Porębie. Otrzymał wiele odznaczeń państwowych polskich i zagranicznych. Zalicza się do nich Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1961), Złoty Krzyż Zasługi (1933) czy Złoty Medal za zasługi na polu sztuki (1929). Warto również podkreślić, że artysta był członkiem Societe Nationale de Beaux Arts w Paryżu (jako drugi Polak po Oldze Boznańskiej). W Szklarskiej Porębie, w domu malarza, znajduje się obecnie muzeum poświęcone malarzowi. Hofman malował przede wszystkim fantastyczno-symboliczne kompozycje o motywach ludowych, sceny rodzajowe, portrety i pejzaże, a także obrazy religijne (np. Madonnę z Dzieciątkiem Jezus, motyw Piety czy sceny modlitewne). Twórczość artystyczną traktował jako "służbę Bożą". W jego obrazach często dostrzega się powiązania ze sztuką Malczewskiego. Niemniej jednak wyróżniają się one indywidualnym charakterem i stylem wypracowanym przez twórcę. W swoich pracach ukazywał wątki antyczne, interesował się sztuką prymitywną i rzeźbą gotycką. Częstym tematem jego twórczości był motyw Erosa i Psyche, jak również epizody z życia górali i wizerunki chłopów. Z jednej strony w jego dziełach zawarty jest nastrój optymizmu (szczególnie przy wątkach mitologicznych), z drugiej rozważania nad egzystencjalnym cierpieniem i okropnościami wojny (postaci kalek i nędzarzy). Był także twórcą autoportretów malowanych w różnych okresach swojego życia (np. "Autoportret z paletą", czy "Autoportret w kapeluszu").

3. Bronisława Rychter-Janowska: przyszła na świat w roku 1868 w Krakowie, zmarła w roku 1953 w tym samym mieście. Ceniona malarka i graficzka. Autorka scenografii teatralnych i tekstów literackich, dziennikarka. Początkowo lekcji malarstwa udzielała jej matka – absolwentka kursów Adriana Baranieckiego w Krakowie. Wiedzę z zakresu malarstwa zdobywała w Krakowie, Monachium (m. in. u Antona Ažbé’go i Szymona Hollósy’ego), a także w Rzymie w Akademii Florenckiej. Przyjaźniła się z Olgą Boznańską (w jej pracowni poznała m. in. Alfreda Wierusza Kowalskiego i Aleksandra Gierymskiego). Była stypendystką m. in. Muzeum Narodu Polskiego w Rapperswilu i Fundacji Stypendialnej im. Hr. Krystyna Ostrowskiego, co pozwoliło jej kontynuować studia w Monachium. Rychter-Janowska tworzyła kostiumy do przedstawień teatralnych, np. Stanisława Wyspiańskiego, dekoracje dla Krakowskiego Polskiego Teatru Kukiełek (np. pejzaż z brzozami do opery Stanisława Moniuszki „Verbum nobile”). Artystka utrwalała w swoich obrazach polskie dworki, kościoły, wiejskie chaty, jak również sceny folklorystyczne, pejzaże, czasem portrety. Określano ją jako „malarkę ginących dworków”. Prace artystki stanowią swego rodzaju udokumentowanie architektury ziemiańskiej początku XX wieku. Posługiwała się techniką olejną, ale też akwarelą i pastelem. Obrazy Rychter-Janowskiej przybierały zwykle niewielkie formaty, malowane były najczęściej na tekturze. W twórczości artystki dostrzega się nawiązania do malarstwa Jana Stanisławskiego. Oprócz malarstwa zajmowała się także wykonywaniem autolitografii grafiką użytkową, projektowaniem wnętrz, haftem, tworzyła „secesyjne kompozycje z sukna naszytego na płótno (makaty i dywany)”. Swoje aplikacje w tym zakresie prezentowała na wystawach artystycznych (po raz pierwszy w roku 1902 w Krakowie na wystawie sztuki stosowanej). Mieli je w posiadaniu np. Ignacy Paderewski czy Helena Modrzejewska. W celach zarobkowych aplikacje Rychter-Janowskiej były umieszczane na ubraniach (damskich sukniach czy bluzkach). Zamierzała nawet otworzyć kursy tworzenia aplikacji. Jak czytamy w Słowniku Artystów Polskich krytyka „uznawała Rychter-Janowską za niezrównaną mistrzynię aplikacji”. Malarka utrzymywała kontakt z krakowskim środowiskiem artystycznym. Współpracowała z kabaretem Zielony Balonik (np. szyła kostiumy marionetek). Obrazy Rychter-Janowskiej były wielokrotnie reprodukowane w czasopismach i na kartach pocztowych. Artystka kierowała prywatną szkołą malarstwa w Starym Sączu. Odbyła liczne podróże np. do Włoch, Szwajcarii, Hiszpanii, Turcji, na Węgry czy do północnej Afryki, które następnie stawały się inspiracją do tworzonych dzieł. Spełniała się także w obszarze literatury. Napisała kilka dramatów (np. „Mnich” i „Pasożyt”), tekstów publicystycznych i obszerne „Pamiętniki”. Jest autorką powieści „Poza Rzymem”, noweli „Strzygoń”. Artystka wyróżniała się również talentem wokalnym (uczyła się lekcji śpiewu solowego u Adama Towiańskiego). Prywatnie była żoną Tadeusza Rychtera (rozwiedli się w 1919 roku) i szwagierką Gabrieli Zapolskiej. Malarka brała udział w wystawach TPSP w Krakowie i Lwowie, TZSP w Warszawie, Włoskim Instytucie Kultury, w Wiedniu, Londynie czy Monachium, a jej indywidualne prezentacje miały miejsce m. in. w warszawskiej Galerii Zachęta. W czasie I wojny światowej kierowała pracą Czerwonego Krzyża (uzyskała nawet tytuł Damy Czerwonego Krzyża), pracowała także w szeregach Błękitnych Sióstr Czerwonego Krzyża w Krynicy k. Nowego Sącza (prowadziła szkołę sztuk zdobniczych dla inwalidów wojennych). Malowała portrety żołnierzy Legionów Polskich. Rychter-Janowska należała do krakowskiego Związku Polskich Artystów Plastyków, do Związku Artystek Polskich, Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Towarzystwa Dziennikarzy Polskich we Lwowie, ZAiKS-u. Obrazy artystki znajdowały się w Muzeum Historycznym Miasta Krakowa, Muzeum Narodowe w Krakowie czy Centralnym Muzeum Morskim w Gdańsku.

4. Wojciech Kossak: urodził się w 1857 roku w Paryżu, zmarł w 1942 roku w Krakowie. Znany przede wszystkim jako malarz-batalista oraz przedstawiciel nurtu historycznego w malarstwie. Wywodził się z uzdolnionej artystycznie rodziny (jego ojciec, a później syn również byli malarzami). Początkowo rysunku uczył go ojciec, Juliusz. Potem poszerzał swoją wiedzę w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych (m. in. u Władysława Łuszczkiewicza), Akademii monachijskiej i w Paryżu w École des Beaux-Arts u Léona Bonnata i Aleksandra Cabanela. Wojciech Kossak tworzył sceny batalistyczne, historyczne oraz rodzajowe. Głównym tematem jego obrazów było wojsko oraz odwaga i poświęcenie polskiego żołnierza (wydarzenia z powstania listopadowego, walki Legionów w czasie I wojny światowej, postacie polskich wodzów czy wizje historiozoficzne). W czasach zaborów (i później) malarstwo to miało wzmacniać patriotyczne uczucia narodu. Ważnym elementem jego malarstwa były także portrety. Był miłośnikiem koni, stąd bardzo często w obrazach pojawiają się ich wizerunki. Artysta przez kilka lat pracował dla cesarza Wilhelma II, uwieczniając przedstawicieli sfery wyższej i tworząc sceny batalistyczne. Istotnym artystycznym dokonaniem Kossaka był udział w powstaniu panoram: „Przejście Napoleona I przez Berezynę w 1812 r.” (która odniosła duży sukces i wystawiana była m. in. w Berlinie, Warszawie i Moskwie), „Racławice”, „Bitwa pod piramidami”. Malarstwo Kossaka charakteryzowało się doskonałym warsztatem, realistyczną konwencja obrazowania, dopracowanym przedstawianiem wielkich scen bitewnych i wojsk w wykreowanym pejzażu. Przedstawiał także fragmenty z dziejów armii austriackiej i pruskiej. Kolejnym wątkiem w jego twórczości były sceny myśliwskie, rodzajowe (np. postaci żołnierzy i dziewcząt), autoportrety. Artysta wiele podróżował (Hiszpania, Egipt). Kilkakrotnie wyjeżdżał również do Stanów Zjednoczonych, gdzie słynął jako znakomity portrecista (zwiedził niemal całe Stany wykonując wizerunki gwiazd filmowych, polityków czy farmerów). W uznaniu zasług i w celu promocji sztuki malarza, powołano przez amerykańską Polonię stowarzyszenie „The Kossak Art Society”. Malarz był profesorem Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, a także członkiem i współzałożycielem grupy Zero. Pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Kossak był również żołnierzem Wojska Polskiego (służył jako major 3. pułku ułanów). Artysta działał jako ilustrator czasopism: „Kłos”, „Tygodnik Ilustrowany”, „Biesiada literacka”, „Świat”. Malarz aktywnie uczestniczył w wystawach artystycznych w Polsce i poza jej granicami, m. in. w TPSP, Powszechnym Związku Artystów Polskich, wystawach Niezależnych, salonie A. Krywulta, S. Kulikowskiego oraz w takich miastach, jak: Lublin, Poznań, Kraków, Łódź. Za granicą jego prace pokazywano w Paryżu, Wiedniu, Londynie, Rzymie czy Buffalo. Działalność artystyczna Kossaka została wyróżniona nagrodą Polskiej Akademii Umiejętności, złotym medalem na międzynarodowej wystawie sztuki w Berlinie (1899), francuską Legią Honorową (1901), a także Krzyżem Komandorskim Orderu Polski Odrodzonej.

5. Jacek Malczewski urodził się w 1854 roku w Radomiu, zmarł w roku 1929 w Krakowie. Był inicjatorem i głównym przedstawicielem symbolizmu w polskim malarstwie na przełomie XIX i XX wieku. Początkowo uczył się rysunku pod opieką L. Piccarda, a także jako wolny słuchacz uczęszczał do klasy W. Łuszczkiewicza w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Dzięki namowom Jana Matejki podjął normalny tok studiów, a w międzyczasie pobierał lekcje rysunku u F. Cynka. W tym czasie przyjaźnił się z Gottliebem, Pochwalskim, Pruszkowskim. Wiedzę uzupełniał również za granicą: w École des Beaux-Arts w Paryżu i Académie Suisse. Kurs z zakresu kompozycji w klasie mistrzowskiej Jana Matejki ukończył w roku 1879. Jacek Malczewski inspirował się w swojej twórczości dokonaniami Artura Grottgera oraz Jana Matejki. Widać w jego dziełach nawiązanie do tematów historycznych i poezji polskich romantyków. Twórczość artysty nacechowana jest patriotyzmem, martyrologiczną symboliką, a także polskim folklorem, tradycją, które przeplatane są motywami mitologicznymi czy biblijnymi. U Malczewskiego przewija się kilka powracających artystycznych wątków: m. in. tworzone autoportrety ("Autoportret z Muzą"), Thanatos i śmierć, proces twórczy ("Natchnienie malarza"), nurt egzystencjalny ("Rusałki"), tematyka eschatologiczna ("Przepowiednia Ezechiela") czy obrazy inspirowane poematem Juliusza Słowackiego "Anhelli". Artysta podróżował do takich krajów, jak Włochy, Grecja, Turcja czy Francja. Należał do Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka" (był jednym z założycieli), wiedeńskiego Vereinigung Bildender Künstler Ősterreichs Secession. Brał udział również w ekspozycjach ugrupowania Odłam (1910) i wystawach Niezależnych (1911, 1927). Malczewski dał się poznać jako uzdolniony pedagog: wykładał w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (był także jej rektorem), na Wyższych Kursach dla Kobiet im. A. Baranieckiego i w Żeńskiej Szkole Sztuk Pięknych M. Niedzielskiej. Talent i indywidualny styl malarza był wielokrotnie doceniany np. medalami na międzynarodowych wystawach w Monachium (1892), Berlinie (1891) i w Paryżu (1900). Pierwsza indywidualna wystawa Malczewskiego odbyła się w 1903 roku w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i Lwowie, oraz w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Potem odbyło się wiele kolejnych, w tym wystawy zbiorowe, również za granicą (Wiedeń, Petersburg czy Berlin).

6. Henryk Hayden urodził się w 1883 roku w Warszawie, zmarł w Paryżu w 1970 roku. Jego malarstwo wpisuje się w nurt ekspresjonizmu i kubizmu. Początkowo, w wyniku presji rodziców, rozpoczął studia inżynierskie na Politechnice Warszawskiej, jednak po trzech latach przeniósł się do Szkoły Sztuk Pięknych. W 1907 roku wyjechał do Paryża. Edukację uzupełniał tam w Académie "La Palette" pod kierunkiem Charlesa Guérina i Georgesa Desvalliéres'a. Zaledwie cztery lata po przybyciu do Francji odbyła się pierwsza indywidualna wystawa Haydena w Galerii Druet i to ona w dużym stopniu wyznaczyła początek jego artystycznej kariery. Artysta związany był ze środowiskiem Ecole de Paris. Podczas pobytu we Francji poznał przedstawicieli kubizmu: Juana Grisa, Pablo Picasso, Jean Jacques Lipchitza i Metzingera. W trakcie okupacji hitlerowskiej przebywał we Francji, gdzie spotkał Roberta Delaunay i Samuela Becketta. Podczas II wojny światowej, pracownia Haydena została splądrowana przez Niemców, stąd wiele dzieł malarza zostało utraconych. Artysta wielokrotnie przebywał w Bretanii (np. w Le Pouldu i Pont-Aven), gdzie również powstały jego obrazy. W pierwszym etapie jego twórczości odnaleźć można elementy kubistycznej awangardy (lata 1916-1921), później realizmu. Na malarstwo Haydena oddziałała również twórczość Władysława Ślewińskiego i syntetyzm szkoły Pont-Aven. W stosowanej geometryzacji form, syntezie kształtów czy wykorzystywaniu zieleni i brązów (szczególnie w latach 1912-1914), widoczne są nawiązania do twórczości Cézanne'a. Artysta tworzył pejzaże, martwe natury, portrety, a także kompozycje z postaciami aktorów i muzyków (inspiracją do ich powstania były kontakty z awangardową grupą muzyczną "les Six" i kompozytorem Erikiem Satie). W okresie między 1922 a 1953 rokiem Hayden wyraźniej skłania się ku obserwacji natury i kolorystycznej wrażliwości (malował wówczas akty inspirowane późną twórczością Renoira). Ostatnie dwadzieścia lat życia artysty to malarstwo charakteryzujące się większą prostotą i zdecydowaniem. Kompozycje artysty charakteryzują się jasnymi, żywymi kolorami i subtelnym umiarkowaniem. Malarz tworzył także litografie barwne, w których stosował uproszczone kompozycje i zrytmizowane formy. Hayden związany był z paryską awangardą i takimi malarzami, jak P.Picasso, J.Gris, G.Severin i H.Matisse. Więzi przyjaźni łączyły go także z Beckettem. Malarz brał udział w wielu wystawach na terenie Francji, w tym uczestniczył w paryskich Salonach (Niezależnych, Jesiennych, Tuileries i Majowym) i miał kilka wystaw indywidualnych. We Francji, w której mieszkał na stałe, zdobył dużą popularność i uznanie. Swoje prace pokazywał na indywidualnych wystawach w takich francuskich salonach, jak: Rosenberg (1919), de l'Effort Moderne (1919), Zborowski (1923), Bernheim (1928), Zak (1928, 1933), Drouant (1933), Pétrides (1939) i Suillerot (1953, 1957, 1965). Uczestniczył w ekspozycji polskich malarzy działających w Paryżu zorganizowanej przez krakowskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych. W 1968 roku w National Museum of Modern Art w Paryżu, odbyła się retrospektywna wystawa poświęcona artyście. Podobne wystawy miały miejsce w w Musée National d'Art Moderne w Paryżu (1968), Musée des Beaux-Arts w Rennes (1979) oraz Musée d'Art Moderne w Troyes i Hugh Lane Municipal Gallery w Dublinie (1994-1995). Dzieła Henri Haydena przechowywane są m. in. w Muzeum Sztuk Pięknych w Lyonie, Marsylii, Nantes, Paryż, Saint-Etienne, Troyes, Villeneuve-Surlot i w piętnastu muzeach poza granicami Francji.

7. Władysław Jarocki przyszedł na świat w 1879 roku w Podhajczykach na Ukrainie, zmarł w 1965 w Krakowie. Był wychowankiem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i takich malarzy, jak m. in. Józef Mehoffer i Leon Wyczółkowski. Swoją wiedzę uzupełniał także na Académie Julian w Paryżu. Jarocki ukończył lwowska politechnikę i był inżynierem architektem. Artysta zasłynął jako malarz, rysownik i grafik, przedstawiciel nurtu folklorystycznego w sztuce Młodej Polski, organizator polskiego życia artystycznego lat 20 i 30-tych XX wieku. W swoich obrazach poruszał tematykę wiejskiego życia i obyczajów Huculszczyzny i Podhala. Tworzył także portrety i pejzaże (m. in. Wenecji, Litwy, Tatr). Do jego dzieł zalicza się również grafiki (np. akwafortowe widoki Paryża). Ponadto Jarocki rysował karykatury (np. wykonywał ilustracje do dwutygodnika "Liberum Veto" i utworu Kasprowicza "Marchołt gruby a sprośny"). Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka" i Wiedeńskiej Secesji. W trakcie I wojny światowej wykonywał reportażowe rysunki z pola bitwy, potem kierował pracami przy odbudowie architektury powiatu lwowskiego. Był także pedagogiem. Wykładał na politechnice lwowskiej, w Państwowej Szkole Przemysłowej, na Akademii Sztuk Pięknych (był profesorem zwyczajnym na tej uczelni), a podczas okupacji w Städtische Handwerker- und Kunstgewerbeschule w Krakowie. Malarz prowadził intensywną działalność organizacyjną: propagował rodzimą sztukę za granicą, przygotował polską ekspozycję na 12. Biennale w Wenecji, współtworzył dział polski na corocznych wystawach Carnegie Institute w Stanach Zjednoczonych. Był członkiem Towarzystwa Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych i w jej ramach organizował wielokrotnie prezentacje sztuki polskiej. Władysław Jarocki pełnił także funkcję prezesa Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1927-1934, pracował jako radny tego miasta, był członkiem Komisji Rzeczoznawców dla Państwowych Zbiorów Sztuki. Artysta był jednym z założycieli ważnego dla polskiej kultury miesięcznika "Sztuki Piękne" i redaktorem naczelnym tego periodyku. Jarocki swoją wiedzę i doświadczenia z zakresu sztuki opisał w książce "Moje drogi malarskie i inne wspomnienia". Po raz pierwszy w Polsce obrazy artysty zostały pokazane w roku 1905 w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych. Brał udział także w wystawach warszawskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych i Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka" (wszystkich krajowych i zagranicznych). Indywidualne swoje prace pokazywał we Lwowie (1912), Warszawie (1914, 1938), Poznaniu (1923), Hadze (1938), Krakowie (1939, 1949, 1952, 1957) i Zakopanem (1956).

8. Soter Jaxa-Małachowski urodził się w miejscowości Wolanów pod Odessą 27 października roku 1867, zmarł w Krakowie 11 czerwca 1952 roku. Miejscowość, w której się urodził należała do jego ojca Ryszarda. Edukację artystyczną rozpoczął w szkole rysunkowej w Odessie, a następnie kontynuował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod opieką Floriana Cynka, Izydora Jabłońskiego i Władysława Łuszczkiewicza. Był także uczniem Stanisława Grocholskiego w jego Szkole Rysunku i Malarstwa w Monachium. Jaxa zdobył uznanie jako doskonały pejzażysta: malował krajobrazy nadmorskie i tatrzańskie, ale także widoki miejskie, nokturny, niekiedy portrety (najwięcej znajduje się ich we Lwowskiej Galerii Obrazów). Początkowo malował tylko techniką olejną, w latach kolejnych, szczególnie powojennych – także temperą, gwaszem, pastelem, akwarelą. Artysta wielokrotnie podróżował do Włoch (lata 1905, 1925, 1928). Aktywnie uczestniczył w wystawach, m. in. w Lublinie, Krakowie czy Lwowie. Wystawy indywidualne Jaxy odbyły się w 1912 roku w Krakowie (w salonie Związku Artystów Polskich), w 1921 roku w krakowskim Domu Artystów, a także w latach 1932, 1938, 1947. Malarz należał do Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie. Prace artysty znajdują się w zbiorach m. in. Muzeum Narodowego w Krakowie, Muzeum Morskiego w Gdańsku czy Muzeum Miasta Gdyni.

9. Tadeusz Makowski urodził się w 1882 w Oświęcimiu, zmarł w 1932 roku w Paryżu. Zajmował się malarstwem, rysunkiem i grafiką. Studiował filologię na UJ oraz na ASP w Krakowie (m. in. u Jana Stanisławskiego i Józefa Mehoffera). Podróżował do Włoch, Kijowa, Belgii, Holandii, na stałe osiadł w Paryżu. Tam poznał m. in. Alberta Gleizesa, Jeana Metzingera, Fernanda Légera, Aleksandra Archipenkę, Pieta Mondriana i Guillaume'a. Apollinaire'a. Początkowo inspirował się symbolistycznym malarstwem pejzażowym Stanisławskiego. Dzięki Mehofferowi dostrzegł w rysunku środek ekspresji i zamiłowanie do secesyjnej stylistyki. Makowski interesował się także scenografią teatralną i wykonywał kukiełki dla krakowskiego kabaretu „Zielony balonik”. Artysta fascynował się sztuką Puvis de Chavannes'a. W roku 1911 przejął od kubistów sposób konstrukcji obrazu i geometryzujące traktowanie form. Charakterystyczny dla niego był jednak światłocieniowy modelunek i obrysowywanie wyrazistym modelunkiem (tworzył martwe natury o ciemnej gamie barw). Następnie zwrócił uwagę na francuskich realistów: Camille'a Corota i Gustave'a Courbeta. W 1915 roku zrezygnował z kubizmu na rzecz rozjaśnionego pejzażu (np. powstały pejzaże i sceny z życia ludności wiejskiej podczas pobytu artysty w Bretanii). Kluczowy dla twórczości Makowskiego motyw dziecka ujawnił się w 1918 roku (miał on charakter naiwnych w wymowie i pastelowych w tonacjach portretów dziecięcych). Nawiązywał także do Pietera Bruegla St. Tworzone pejzaże ożywiał sztafażem i utrzymywał w kolorystyce z przewagą brązów i zieleni. W jego pracach widać także nawiązanie do naiwnej sztuki Henri Rousseau. W latach 20. artysta związany był wspólnymi wystawami z malarzami o ekspresjonistycznej orientacji, np. Marcelem Gromairem, Edouardem Georgem, Pierrem Dubreuilem. Rok 1928 jest przełomowym w działalności artystycznej Makowskiego. Wówczas krystalizuje się niepowtarzalny styl artysty (syntetyczne formy ujęte w geometrycznym zarysie, obwodzone konturem). Od roku 1930 dostrzec można ekspresjonistyczną tendencję Makowskiego (upraszczanie kształtów, linie pełne mocy i wyrazistości). Artysta wprowadził efekty luministyczne. Pojawił się także motyw postaci-kukły. Stworzył także groteskowy wymiar ludzkiej egzystencji, świat, w którym dominują maski, rzeczywistość maskarady z postaciami dzieci-pierrotów. Często pojawiają się wówczas sceny karnawałowe i zapustne. Makowski zajmował się również drzeworytem, akwafortą i litografią. Tworzył ilustracje do książek, projektował okładki, pisał wiersze i teksty z zakresu teorii sztuki. Makowski brał udział w Salonach paryskich: Niezależnych (1912-14, 1921-1923, 1925-26, 1930), Tuileries (1926-29), Jesiennym (1924) i De L'Oeuvre Unique (1932). Dzieła sztuki prezentował w Stedelijk Museum w Amsterdamie (1914) i w Polskim Klubie Artystycznym w Warszawie (1924). Uczestniczył w ekspozycjach polskiej sztuki w Barcelonie (1912) i Paryżu (1914, 1927, 1929, 1930) oraz w wystawie zorganizowanej przez Towarzystwo Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych w Wiedniu i Budapeszcie (1928). W roku 1936 miała miejsce wystawa Makowskiego w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki. Indywidualne wystawy artysty odbyły się w paryskich galeriach: Chéron (1921) i Berthe Weill (1927, 1928). Wystawa monograficzna malarza odbyła się w 1960 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie. Jego prace prezentowane były także w 1990/1991 roku w Bochum, Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Śląskim w Katowicach i ponownie w Muzeum w Warszawie.

10. Jerzy Nowosielski urodził się 7 stycznia 1923 roku w Krakowie, zmarł 21 lutego 2011 roku w rodzinnym mieście. Był artystą inspirującym się sztuką sakralną i ikoną. W jego odczuciu malarstwo było połączeniem abstrakcyjnych i materialnych aspektów rzeczywistości. Tworzył pejzaże, sceny figuralne we wnętrzach, akty. W jego twórczości widać fascynację kobiecym ciałem, które łączy duchowość z fizycznością. Malował również portrety męskie, martwe natury, pejzaże. W latach wojennych i po jej zakończeniu interesował się abstrakcją geometryczną i surrealizmem.

Został wychowany w tradycji prawosławnej. Jego ojciec Stefan był unitą, śpiewał w chórze cerkiewnym. Nowosielski jako czternastoletni chłopiec wyjechał do Lwowa i Ławry Poczajowskiej oraz zwiedził Muzeum Ukraińskie we Lwowie, którego kolekcja ikon wywarła ogromny wpływ na przyszłą twórczość artysty. Pisał: " Pierwszy raz spotkałem się z wielką sztuką w takim stężeniu i w takiej ilości. Wrażenie było tak silne, że tego spotkania nigdy nie zapomnę. Patrząc odczuwałem po prostu ból fizyczny… nie byłem w stanie przejść z jednej Sali do drugiej. Były to pierwsze w moim życiu arcydzieła sztuki, których oddziaływania doświadczyłem bezpośrednio, a nie za pośrednictwem reprodukcji czy fotografii". "Wszystko to, co później w życiu realizowałem w malarstwie, było, choćby nawet pozornie stanowiło odejście, określone tym pierwszym zetknięciem się z ikonami w lwowskim muzeum. Ustawiło mnie ono, jak się to mówi, na całe życie"(Jerzy Nowosielski, Galeria Starmach, Fundacja Nowosielskich, 2003 s. 547) Nowosielski podjął studia na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego Kunstgewerbeschule w Krakowie w roku 1940. Jego profesorem w tym okresie był m. in. Stanisław Kamocki. Przez cztery miesiące 1942 roku przebywał w Ławrze św. Jana Chrzciciela, gdzie ponownie zetknął się z ikoną oraz ikonopisaniem, które zaczął praktykować. Zdobywał tam wiedzę z zakresu kompozycji i historii sztuki ikonopistów, a także malował swoje pierwsze ikony. Jego wiara nacechowana była jednak okresem zwątpienia, a sztukę, którą tworzył określał jako ciągłą walkę dobra ze złem. Podczas malowania cerkwi w Bolechowie zachorował na przewlekłe zapalenie stawów i powrócił na leczenie do Krakowa. Pisał: " i właśnie w trakcie tej choroby w Krakowie w pewnym momencie utraciłem wiarę metafizyczną, stałem się ateistą i to ateistą przekonanym, to znaczy ontologicznym, nie praktycznym" (s. 551)Po powrocie w roku 1943 współpracował z kręgiem Grupy Krakowskiej (wziął udział w jej konspiracyjnej wystawie). Artysta uczestniczył w konspiracyjnym życiu artystycznym rodzinnego miasta. W 1944 roku Nowosielski sprzedał swój pierwszy obraz Tadeuszowi Cybulskiemu. Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął studia na ASP pod opieką E. Eibischa (w II półroczu nauki, na przełomie 1945/46 roku uzyskał ocenę celującą z malarstwa). Zrezygnował jednak z kształcenia akademickiego i rozpoczął pracę u boku Tadeusza Kantora (przez okres dwóch lat artysta mieszkał wspólnie z Kantorem i jego żoną). W roku 1947, pomimo nieukończenia studiów wyższych i dzięki interwencji Kantora w Ministerstwie Kultury i Sztuki, Nowosielski został jego asystentem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Pracował tam do roku 1950. Artysta swoje prace pokazywał już w 1946 roku na wystawie zbiorowej Grupy Młodych Plastyków. Helena Blumówna pisała wtedy: "Nowosielski Jerzy cała uwagę skupia na zagadnieniu formy, z wyłączeniem kubizmu i abstrakcjonizmu. Forma istnieje dla niego w związkach z konkretnym kształtem, ale obie współmiernie uproszczone, sprowadzone do elementarnych kształtów i zarysów. Podobnie kolor, którego nie rozprasza, a ujmuje w jego istocie. Stąd monumentalność i lapidarność, jaka niekiedy przywołuje nam wspomnienie quattrocenta". W roku 1948 uczestniczył w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej. Zaprezentował wówczas prace z nurtu abstrakcji geometrycznej. Nowosielski przeprowadził się do Łodzi w roku 1950. W okresie socrealizmu zaprzestał wystawiania, zajmując się zamiast tego scenografią (np. w Teatrze Arlekin w Łodzi, pełnił funkcję kierownika artystycznego Państwowej Dyrekcji Teatrów Lalek). Malował także kościoły i cerkwie (np. cerkwię prawosławną w Gródku). Stworzył polichromie w cerkwi w Zawierciu, Jeleniej Górze, Kętrzynie, dla kościoła Redemptorystów w Krakowie, malowidła i wystrój dla kościoła w Wesołej k. Warszawy. Tadeusz Chrzanowski o polichromiach artysty pisał: "Na czym jednak polega bizantyńskość Nowosielskiego? Z jednej strony jest to czerpanie z "greckich" wzorów, czerpanie tak bezpośrednie i wierne, jak to było praktykowane wśród ruskich "żywopisów". Powtórzenie schematu ikonograficznego jest tu bowiem nie plagiatem, lecz kanwą […]. Z drugiej - jest jeszcze ów bizantyński horror vacui, który każe artyście zapełniać wszelkie dostępne miejsca malowidłami […]. Artysta maluje tu naprawdę, a nie przenosi w taki czy inny sposób na tynk zawczasu przygotowane wzory" (s. 576).

Pierwsza wystawa indywidualna artysty odbyła się w Łodzi w roku 1955 (za granicą – w Pradze w 1958 r.). Po uzupełnieniu wykształcenia, pracował także jako pedagog np. na PWSSP w Łodzi (prowadził pracownię Projektowania Tkanin Dekoracyjnych, zajęcia na Wydziale Malarstwa) i Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1962 roku). Tytuł profesora zwyczajnego uzyskuje w roku 1985. W latach 70-tych ponownie zajął się realizacjami sakralnymi (stworzył m. in. ikony dla cerkwi w Krakowie oraz ołtarz i obrazy dla kościoła Reformatorów w tym samym mieście). Do jego dorobku zaliczają się także refleksje teoretyczne o sztuce, wydane w publikacji "Inność prawosławia" czy wieloletnia współpraca z miesięcznikiem "Znak". Obrazy Nowosielskiego w latach 80-tych pokazywano głównie w obszarze kultury niezależnej. Artysta był członkiem ZPAP, grupy Piąte Koło, II Grupy Krakowskiej. Należał także do Fundacji Kultury Polskiej, zajmującej się promocją polskiej kultury, historii i nauki za granicą. Przyjaźnił się m.in. z Jerzym Tchórzewskim, Kazimierzem Mikulskim, Tadeuszem Brzozowskim, Tadeuszem Różewiczem. Brał udział w licznych wystawach w kraju (m. in. w historycznej wystawie "Dziewięciu" wspólnie z Marią Jaremą, Tadeuszem Kantorem czy Jonaszem Sternem) i za granicą (np. na Biennale w Wenecji i Sao Paulo, wystawy w Nowym Jorku i Paryżu). Za swoją działalność został wyróżniony m. in. nagrodami II (1962) i I stopnia (1973, 1981, 1997) Ministra Kultury i Sztuki, nagrodą im. Brata Alberta za twórczość malarską czy najwyższym odznaczeniem cerkwi prawosławnej w Polsce - Medalem św. Marii Magdaleny II stopnia w roku 1985. Artyście przyznano doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku 2000. Prace artysty znajdują się w zbiorach m. in. Muzeum Narodowego w Warszawie i Krakowie czy Muzeum Sztuki w Łodzi, a także w zbiorach prywatnych zarówno w Polsce, jak i USA, Szwecji i Kanadzie. Nowosielski wraz z żoną założył także Fundację Nowosielskich, która przyznaje nagrody uzdolnionym, młodym twórcom.