Tymon Niesiołowski

Tymon Niesiołowski przyszedł na świat 2 X 1882 roku we Lwowie, zmarł w Toruniu 12 VI 1965 roku.  „W muzeach krakowskich poznał malarstwo Piotra Michałowskiego, którego spośród malarzy polskich najwyżej cenił” – czytamy w Słowniku Artystów Polskich. Artysta zamieszkał w Zakopanem w 1905 roku (pozostał tam aż 21 lat). Pracował w Bibliotece Publicznej, był także nauczycielem rysunku. Aktywnie uczestniczył w tamtejszym życiu artystycznym. Utrzymywał bliskie kontakty ze Stanisławem Ignacym Witkiewiczem, Władysławem Orkanem czy Rafałem Malczewskim. Artysta był nieformalnie związany z Grupą Pięciu, reprezentującą nurt młodopolskiego symbolizmu (wziął udział w dwóch jej wystawach).

Niesiołowski podróżował m. in. do Włoch czy Niemiec. Debiutował na wystawie TAP Sztuka w Krakowie w 1903 roku (jego prace na ekspozycję wybrał Stanisław Wyspiański). Artysta należał do Towarzystwa Sztuka Podhalańska (w 1910 roku został członkiem zarządu), awangardowej grupy Ekspresjoniści Polscy (od 1919 r. – Formiści), a także Stowarzyszenia Artystów Plastyków Rytm. Swoje obrazy prezentował na wystawach ugrupowania Awangarda i Nowa Generacja. Tymon Niesiołowski w 1958 roku przyłączył się do Grupy Toruńskiej, wcześniej w 1940 roku – został prezesem Związku Plastyków Wileńskich.

W trudnym okresie II wojny światowej zarabiał m. in. rysowaniem pocztówek świątecznych czy malowaniem obrazów do kościołów.  Przyjaźnił się z wieloma wybitnymi artystami tamtego czasu, m. in. Leonem Chwistkiem i Leopoldem Gottliebem. Indywidualne wystawy artysty miały miejsce m. in. w Warszawie, Toruniu i Łodzi. Poza tym, artysta uczestniczył w wielu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą (np. Salonach Instytutu Propagandy Sztuki). Niesiołowski pracował jako pedagog. Pełnił funkcję dyrektora Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Wilnie (zamieszkał tam w 1926 roku), a następnie prowadził zajęcia malarstwa oraz projektowania tkanin i plakatów na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie.

Po wojnie objął Katedrę Malarstwa Sztalugowego na Wydziale Sztuk Pięknych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Działalność artystyczna Niesiołowskiego została wyróżniona m. in. Złotym Krzyżem Zasługi (1937 i 1948 rok), srebrnym medalem na wystawie w Paryżu (1937 rok), dyplomem honorowym na wystawie międzynarodowej w Instytucie Carnegie w Pittsburghu czy Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta.  

Powracającym motywem w malarstwie Tymona Niesiołowskiego był akt we wnętrzu czy pejzażu, a także martwe natury. Malarz przez ponad 50 lat swojej aktywności artystycznej, czerpał z wielu nurtów i tendencji sztuki europejskiej. Na twórczość artysty początkowo duży wpływ wywarł syntetyzm Władysława Ślewińskiego oraz sztuka Klimta i Gauguina. Wpływ secesji, w tym sztuki Edvarda Muncha również widoczny jest we wczesnym malarstwie Niesiołowskiego. Irena Kossowska w Słowniku Malarzy Polskich pisze: „artysta przedstawiał motywy znamienne dla europejskiego symbolizmu; dukt giętkiej, falistej linii przypominał często rysunki Wyspiańskiego”.

Uważał go zresztą za swojego mistrza, naśladował nie tylko jego technikę, ale również tematykę i kompozycje. Ważną postacią był także Władysław Ślewiński, od którego uczył się techniki olejnej. Artysta był zwolennikiem „reliefizmu” (1919), który wyrażał się w „operowaniu silnym kontrastem czerni i bieli oraz grubym konturem obiegającym syntetyczne formy”. W okresie formistycznym, jak podaje Słownik Artystów Polskich pojawiają się „zgeometryzowane formy, zwartość bryły i wydłużenie postaci […], rytmiczna kompozycja opierała się na wachlarzowato ułożonych skosach”. W połowie lat 20-tych w twórczości malarza widać nawiązania do nurtu klasycyzującego, a w kolejnej dekadzie – koloryzmu („rozbijał formę na drobne, miękkie plamy barwne, ograniczone do bogatej gamy zieleni, czerwieni i żółci”).

Z kolei, gdy artysta zamieszkał w Toruniu, jego malarstwo skłoniło się w kierunku sztuki Matisse’a, motywu Don Kichota i postaci cyrkowców i arlekinów („temu właśnie tematowi nadawał osobisty, poetycki charakter”). Niesiołowski czerpał także ze sztuki Modiglianiego, szczególnie w latach 50-tych. Okres powojenny określa się jako ten, w którym artysta osiągnął dojrzałość twórczą. Wówczas jego prace charakteryzują się m. in. mocny kontur czy zwarta kompozycja. Artysta tworzył również ilustracje, m. in. do czasopisma Maski, Chimery czy karykatury do Liberum Veto. Zajmował się grafiką, rzeźbą, sztuką stosowaną. Do jego dorobku artystycznego zaliczają się także utwory literackie, dramaty czy opowiadania fantastyczne (napisał publikację o Piotrze Michałowskim).