Najnowsze prace w kolekcji - Wlastimil Hofman, Jerzy Nowosielski, Jan Rubczak… – styczeń 2014

Warte uwagi są również bardzo wczesna praca Alfonsa Karpińskiego i wizerunek Chrystusa wykonany przez Jerzego Nowosielskiego. Wśród nowych artystów pojawił się znakomity portrecista Bolesław Szańkowski. Mamy nadzieję, że prezentowana kolekcja wzbudzi Państwa zainteresowanie.

Wlastimil Hofman (1881-1970)
„Robotnicy”

1929 r., olej/płótno, wym.: 71 x 100,5 cm, sygn. p.g.: „Wlastimil Hofman/1929″

Portrety stanowią istotną część dorobku artystycznego Hofmana. Określane są nawet jako najważniejsza dziedzina jego twórczości. W latach 20-tych były to głównie wizerunki dzieci. W swoim malarstwie często przestawiał także portrety chłopów i nędzarzy. Tym samym ze starości, biedy, brzydoty uczynił temat wyraźnie obecny w swoim malarstwie. Artysta pozostawał pod ogromnym wpływem swojego nauczyciela – Jacka Malczewskiego. Omawiana praca pochodzi z okresu, kiedy Wlastimil Hofman otrzymał Złoty Medal za zasługi na polu sztuki i Złoty Medal na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu. W roku 1929 miała miejsce również wystawa monograficzna w Pradze i Morawskiej Ostrawie. W obrazach Hofmana, również w prezentowanych „Robotnikach”, niezwykle ważne jest przedstawianie emocji i wewnętrznych przeżyć portretowanych osób. Charakterystyczna dla jego twórczości jest również głęboka symbolika. W prezentowanym obrazie dostrzec można nie tylko kunszt techniki malarskiej, ale również zadumę, nostalgię niezwykle wyraźnie zarysowaną na twarzach dwóch starców.

Jan Rubczak (1884-1942)
„Dama z apaszką”

olej/płótno, wym.: 83 x 65,5 cm, sygn. p. d.: „Rubczak”

Portrety w malarstwie Jana Rubczaka pojawiały się sporadycznie. „Portret kobiety” można więc traktować jako pracę unikalną. Wśród znanych portretów olejnych tego malarza znajduje się np. wizerunek Lucjana Rydla.

Jerzy Kossak (1886-1955)
„Patrol”

olej/płótno, wym.: 60 x 80 cm, sygn. l. d.: „Jerzy Kossak”

Prezentowany obraz Jerzego Kossaka można zaliczyć do typowych w jego twórczości. Tematyka batalistyczna była bowiem najbliższa jego malarstwu. Artysta sam był żołnierzem (w trakcie I wojny światowej służył w armii austriackiej). W jego pracach pojawiają się motywy konia, sceny historyczne, a także z polowań czy pościgów. „Patrol” wpisuje się w tę tematykę.

Bolesław Szańkowski (1873-1953)
„Akt”

pastel/papier, wym.: 60 x 76 cm, sygn. l. d.: „Szańkowski”

„Akt” stanowi znakomity przykład twórczości Bolesława Szańkowskiego. Artysta był wybitnie uzdolnionym portrecistą, cenionym przez rodziny królewskie (stworzył m. in. portret cesarza Wilhelma II i cara Mikołaja II), a także wśród arystokracji i wybitnych osobistości tamtego czasu. Portrety pięknych kobiet, w tym opisywany „Akt”, zaliczają się do jednych z najbardziej charakterystycznych w jego malarstwie.

Abraham Neuman (1873-1942)
„Pejzaż”

olej/płótno, wym.: 70 x 100,5 cm, sygn. l. d.: „a. neuman”

Abraham Neuman był uczniem Jana Stanisławskiego, określa się go jako jednego z najwybitniejszych przedstawicieli jego szkoły pejzażowej. To właśnie pejzaże były początkowo głównym tematem obrazów artysty. Przedstawiały widoki tatrzańskie, miejskie, szczególnie urokliwe były również te inspirowane licznymi podróżami (np. do Palestyny czy Bretanii). W latach 30-tych pojawiały się motywy wiejskich bezdroży w letniej porze (często o jaskrawej kolorystyce, malowane za pomocą szerokich pociągnięć pędzla) czy widoki pól i zarośli. Pejzaże Neumana cieszyły się dużym uznaniem. Krytyka określała go jako kolorystę niezwykle umiejętnie operującego światłem.

Alfons Karpiński (1875-1961)
„W parku”

1890 r., olej/płótno naklejone na tekturę, wym.: 39 x 30 cm, sygn. i datowany l. d.: „a. karpiński 1890 r.”

Prezentowany obraz powstał, gdy malarz miał zaledwie 15 lat. Dopiero rok później artysta rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod opieką Floriana Cynka, Władysława Łuszczkiewicza i Leona Wyczółkowskiego. W trakcie studiów jego talent był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany. W tym czasie w celach zarobkowych wykonywał kopie obrazów i projektował pocztówki. Opisywany obraz powstał jako rezultat inspiracji młodego twórcy sztuką mistrzów malarstwa XIX wieku. Tematem opisywanego dzieła jest scena rodzajowa rozgrywająca się w parku. Ta tematyka dość rzadko pojawiała się w twórczości Karpińskiego. Artysta zdobył bowiem uznanie jako malarz portretów i urokliwych martwych natur (szczególnie kwiatów). W początkach swojej działalności artystycznej Karpiński malował również pejzaże. Obraz „W parku”, zachwyca pięknem i stanowi zapowiedź późniejszej kariery artystycznej młodego twórcy.

Jerzy Nowosielski (1923-2011)
„Pantokrator”

akwarela, gwasz/papier, wym.: 38,5 x 34,7 cm w św. p-p., sygn. na odwr.: „J.Nowosielski”.
Na odwrocie autorskie rysunki ołówkiem

„Pantokrator” jest przykładem zainteresowania Jerzego Nowosielskiego ikonami. Stanowiły one niezwykle ważną, charakterystyczną część dorobku artystycznego twórcy. Nowosielski nawiązując do podstawowych reguł malarstwa ikonowego, wzbogacił je o własne koncepcje. Typowa dla nich jest oszczędność środków, swoboda w wyborze materiału malarskiego czy poetyckość przedstawienia. Artysta nie stosował kategorycznego podziału malarstwa na świeckie i religijne. W jego mniemaniu te dwie sfery przenikały się wzajemnie. W ikonach Nowosielskiego można dostrzec nawiązania do tradycyjnej szkoły malowania ikon, wzbogacone jednak nowoczesnym spojrzeniem na sztukę.

Jadwiga Maziarska (1916-2003)
„Kompozycja”

olej/płótno, wym.: 59 x 41,5 cm. Na odwrocie napis: „Jadwiga Maziarska/Kraków, Sobieskiego 1 m 5″

Artystka szczególną uwagę zwracała na problematykę dzieła i jego materii. Jej niezwykle bogata praca twórcza obejmowała również zainteresowanie kolorem. W „Kompozycji” można dostrzec potwierdzenie tych fascynacji. Technika olejna, w której została namalowana była stosowana również w interesującej serii prac tworzonych z połączenia farby olejnej ze stearyną.

Jerzy Nowosielski (1923-2011)
„Projekt”

technika mieszana/papier, wym.: 18,8 x 14 cm w św. p-p., sygn. p. d.: „J.N.”

Projekty sakralne, polichromie autorstwa Jerzego Nowosielskiego znajdują się w wielu polskich miastach. Rysunki, które przy ich okazji wykonywał (tak jak w pracy „Projekt”), posiadają cenną wartość dokumentującą działalność artystyczną Nowosielskiego.

Noty Biograficzne:

1. Vlastimil Hofman (Wlastimil Hofmann) urodził się w 1881 roku w Pradze, zmarł w 1970 roku w Szklarskiej Porębie. Był malarzem pochodzenia czeskiego. Określa się go jako przedstawiciela nurtu symbolistycznego i sztuki tradycjonalistycznej. Studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Floriana Cynka, później także u Jana Stanisławskiego, Leona Wyczółkowskiego i Jacka Malczewskiego. W latach 1899-1902 uczył się jeszcze u Jeana Léona Gérôme’a w paryskiej École des Beaux-Arts. Podczas I wojny światowej przebywał w Pradze i w Paryżu, a od 1920 roku zamieszkał w Krakowie (rok później zbudował dom i pracownię przy ulicy Spadzistej). Artysta należał do wielu stowarzyszeń twórczych – był współzałożycielem „Grupy Pięciu” (1905) i „Grupy Zero” (1908), członkiem Związku Artystów Czeskich „Manes”, a od 1911 roku członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Brał udział w licznych wystawach artystycznych, m. in. w Wiedniu, Berlinie, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. W czasie II wojny światowej przedostał się do Jerozolimy wraz ze szlakiem bojowym Legionu Czeskiego, skąd w roku 1946 wrócił do Krakowa. Od roku 1947 mieszkał w Szklarskiej Porębie. Otrzymał wiele odznaczeń państwowych polskich i zagranicznych. Zalicza się do nich Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1961), Złoty Krzyż Zasługi (1933) czy Złoty Medal za zasługi na polu sztuki (1929). Warto również podkreślić, że artysta był członkiem Societe Nationale de Beaux Arts w Paryżu (jako drugi Polak po Oldze Boznańskiej). W Szklarskiej Porębie, w domu malarza, znajduje się obecnie muzeum poświęcone malarzowi. Hofman malował przede wszystkim fantastyczno-symboliczne kompozycje o motywach ludowych, sceny rodzajowe, portrety i pejzaże, a także obrazy religijne (np. Madonnę z Dzieciątkiem Jezus, motyw Piety czy sceny modlitewne). Twórczość artystyczną traktował jako „służbę Bożą”. W jego obrazach często dostrzega się powiązania ze sztuką Malczewskiego. Niemniej jednak wyróżniają się one indywidualnym charakterem i stylem wypracowanym przez twórcę. W swoich pracach ukazywał wątki antyczne, interesował się sztuką prymitywną i rzeźbą gotycką. Częstym tematem jego twórczości był motyw Erosa i Psyche, jak również epizody z życia górali i wizerunki chłopów. Z jednej strony w jego dziełach zawarty jest nastrój optymizmu (szczególnie przy wątkach mitologicznych), z drugiej rozważania nad egzystencjalnym cierpieniem i okropnościami wojny (postaci kalek i nędzarzy). Był także twórcą autoportretów malowanych w różnych okresach swojego życia (np. „Autoportret z paletą”, czy „Autoportret w kapeluszu”).

2. Jan Rubczak (właściwe nazwisko: Dubczak) urodził się w 1884 roku w Stanisławowie, zmarł w 1942 roku w Auschwitz. Był wybitnym malarzem i grafikiem. W latach 1904-1911 studiował u Floriana Cynka i Józefa Pankiewicza w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, a później w Akademie für Graphishe Künsta i Buchgewerbe w Lipsku i w Académie Colarossi w Paryżu. Na wczesną twórczość Rubczaka najsilniej oddziaływało malarstwo Pankiewicza. Malował wówczas świetliste, intensywne kolorystycznie pejzaże z Normandii i Bretanii. Około 1913 roku dominowały w jego malarstwie zaczerpnięte ze sztuki Cezanne’a tendencje do wyważonej kompozycji, lekkiej geometryzacji i zrytmizowania form. Powstały w tym okresie starannie ułożone, dekoracyjne martwe natury ujęte z podwyższonego punktu obserwacji. W latach 30-tych pojawiają widoki kopalń, przemysłowe. W okresie międzywojennym Rubczak malował realistycznie ujęte pejzaże. Ich żywa, czasami wręcz jaskrawa tonacja barwna przypomina paletę fowistów. Techniką akwarelową szkicował pejzaże z Beskidów i Pienin z okolic przełomu Dunajca, widoki Szczawnicy, Niedzicy i Czorsztyna. Uprawiał także malarstwo portretowe. Niezwykle istotna w twórczości Jana Rubczaka była grafika. W technice akwaforty i akwatinty osiągnął prawdziwą perfekcję. W swojej pracy inspirował się sztuką Whistlera. Tematem jego graficznych kompozycji były motywy architektoniczne (np. z Bretanii czy Paryża). Został rozstrzelany w obozie koncentracyjnym w Auschwitz. Podróżował po Europie (Włochy, Hiszpania, Holandia), a następnie osiadł na kilka lat w Paryżu, gdzie od 1917 roku prowadził własną szkołę grafiki. Po powrocie do kraju, od 1924 roku uczył w Wolnej Szkole Malarstwa w Krakowie, a w latach 1931-1932 był asystentem przy katedrze grafiki tamtejszej Akademii (kierował nią wówczas Jan Wojnarski). Był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, z którym wystawiał w kraju i zagranicą w latach 1909-1913, jak również współzałożycielem Towarzystwa Artystów Polskich w Paryżu i Cechu Artystów Plastyków Jednoróg, reprezentującego kolorystyczną orientację i nawiązującą do sztuki Ecole de Paris. Był związany także z Towarzystwem Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (w 1908 roku odbył się tam jego artystyczny debiut, a pięć lat później pierwsza wystawa indywidualna). Brał udział w licznych wystawach w kraju i za granicą. Wystawiał m. in. w Paryżu w Towarzystwie Artystów Polskich (w 1915 roku miała miejsce wystawa indywidualna), we Lwowie (w 1912 roku wspólnie z Leopoldem Gottliebem), Warszawie (TZSP, IPS). Aktywnie uczestniczył w paryskich salonach: Salon d’Automne (1911-1913) i Independant (1912). Swoje prace prezentował także w Galerie Barbazagnes (1920) i Galerie du Musée Crillon (1921, 1922, 1924) czy w Galeries José Dalmau w Barcelonie. Wystawiał w Polskim Związku Artystów Plastyków, Towarzystwie Artystów Polskich w Paryżu czy L’Association France-Pologne. Uczestniczył w wystawach Formistów w Krakowie, Lwowie i Paryżu. Wystawiał w Wiedniu, Helsinkach, Pradze, Brukseli, Buffalo. Artyście przyznano Wielki Srebrny Medal na Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku.

3. Jerzy Kossak urodził się 11.09.1886 w Krakowie, zmarł 11.05.1955 roku w tym samym mieście. Pochodził z rodu wybitnych polskich malarzy i artystów. Jego ojcem był malarz Wojciech Kossak, dziadkiem również malarz Juliusz, siostrami poetka Maria Pawlikowska-Jasnorzewska i pisarka Magdalena Samozwaniec. Artysta uczęszczał do gimnazjum św. Jacka w Krakowie i Szkoły Kadetów. Jak pisze Kazimierz Olszański: „nauka szła mu ciężko i stale przynosił oceny niedostateczne […] Z drugiej strony od najmłodszych lat wykazywał zamiłowanie i uzdolnienia malarskie. Całymi godzinami wysiadywał w pracowni za fotelem dziadka, obserwując jak ten maluje, a Juliusz chętnie udzielał mu wskazówek i zachęt w tym kierunku”. U artysty od najmłodszych lat dał się poznać trudny charakter oraz skłonności do „sceptycyzmu i nihilizmu”, jak określał je ojciec. W trakcie I wojny światowej służył w armii austriackiej. W latach 1925-1926 wspólnie z ojcem wykonywał portrety ziemiaństwa oraz inne obrazy. Często wspólnie też sygnowali swoje prace. W jego twórczości znaleźć można sceny batalistyczne, rodzajowe z motywem konia, historyczne (z powstania listopadowego, wojen napoleońskich, walk legionowych czy wojny z 1920 roku – np. „Cud nad Wisłą”). Tematem jego malarstwa były również sceny z polowań, pościgi czy wesela. Interesującym aspektem jego malarstwa były tematy z legend starogermańskich i staroangielskich, a także stworzone ilustracje do baśni Grimma i ballad Mickiewicza. Jego obrazy cieszyły się ogromną popularnością nie tylko wśród osób prywatnych, ale ze względu na poruszaną tematykę również jednostek wojskowych, związków kombatanckich czy klubów oficerskich. Kossak był członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków. Artysta uczestniczył w licznych wystawach m. in. w Krakowie (1910, 1928), Poznaniu (1911, 1921, 1925), Lublinie (1922, 1925, 1933), Lwowie (1924, 1929, 1931, 1933), Wilnie (1926), Warszawie (1927, 1930, 1931, 1932, 1934, 1937), Katowicach, Sosnowcu (1931), Radomiu (1953). Jego prace znajdują się w zbiorach m. in. Muzeum Narodowego w Krakowie, Lwowskiego Muzeum Historycznego, Muzeum Narodowego we Wrocławiu czy Muzeum Sztuki w Łodzi.

4. Bolesław Szańkowski żył w latach 1873-1953. Urodził się prawdopodobnie w Warszawie, zmarł w miejscowości Fischbachau w Bawarii. Znakomity malarz portrecista. Był studentem Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie u Jana Matejki. Swoją wiedzę uzupełniał także w Akademii monachijskiej, Académie Colarrosi i Académie Julian w Paryżu (1896-1898). Jego nauczycielami byli m. in. Beniamin Constanta i Anton de la Ganda. W Paryżu spędził trzynaście lat. Artysta tworzył przede wszystkim portrety, w tym arystokracji, rodzin królewskich (np. w Rumunii, portret cesarza Wilhelma II i cara Mikołaja II), osób znanych i wybitnych (m. in. Radziwiłłów, Potockich, Ignacego Paderewskiego). Często w jego obrazach pojawiają się wizerunki pięknych dam oraz portrety dziecięce (np. córek artysty Ady i Heleny). Szańkowski podróżował po Belgii, Francji, Szkocji i Anglii. Po I wojnie światowej udał się do Stanów Zjednoczonych. Artysta na stałe mieszkał w Monachium. Uczestniczył w wystawach w Niemczech i Austrii, a także w wystawach krajowych (np. w roku 1928 odbyła się jego indywidualna wystawa w warszawskiej Zachęcie). Za obraz „Portret oficera” otrzymał mention honorable na paryskim Salonie w 1900 roku.

5. Abraham Neumann przyszedł na świat w 1873 roku w Sierpcu na Mazowszu, zginął w roku 1942 podczas ewakuacji krakowskiego getta. W wieku 19 lat udał się do Warszawy i rozpoczął naukę w Szkole Rysunkowej Wojciecha Gersona. Utrzymywał się wtedy z malowania portretów na podstawie fotografii. Następnie dzięki pomocy Romualda Cisłowskiego kontynuował edukację w krakowskiej ASP, m. in. u Wyczółkowskiego, Malczewskiego i Stanisławskiego (Neuman wspólnie ze Stanisławskim wyjeżdżał na plenery do Zakopanego i uważany jest za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli jego „szkoły pejzażowej”). Już po pierwszym półroczu nauki jego malarstwo zostało wyróżnione dwoma srebrnymi i dwoma brązowymi medalami, a prace zaprezentowane na wystawie uczniów ASP w 1898 roku. Artysta studiował także w paryskiej Academie Julian i w „Bezalel” Szkole Sztuk Pięknych i Rzemiosła Artystycznego w Jerozolimie (był jej wykładowcą w latach 1925-1927). W Paryżu zajmował się kopiowaniem obrazów w Luwrze. Oprócz tego odwiedzał muzea w Europie i Stanach Zjednoczonych, które dodatkowo wzbogacały jego wiedzę artystyczną (podróżował do Holandii, Belgii, Niemiec, Anglii). Artysta mieszkał m. in. w Zakopanem, Nowym Targu, Wiedniu i Krakowie. Podczas I wojny światowej przebywał w Wiedniu, gdzie poznał Jehudę Epsteina i Lazara Krestina. W getcie krakowskim przebywał od roku 1941. Poznał tam poetę Mordechaja Gebirtiga, którego sportretował. W czasie II wojny światowej malował portrety także członków Judenratu i autoportrety (w kitlu, berecie, słomianym kapeluszu). Tematem jego dzieł początkowo były głównie pejzaże (tatrzańskie, z podróży po Bretanii i Palestynie), od 1911 r. motywy architektoniczne (również bliskowschodnie), martwe natury, wnętrza (także z motywami japońskimi), następnie portrety i sceny rodzajowe (od ok.1925 r.). Zajmował się także grafiką. Oprócz Jana Stanisławskiego, mistrzem Neumana był James A. Whistler. Artysta tworzył głównie w technice olejnej. Posługiwał się również pastelem, drzeworytem barwnym, suchą igłą i litografią. Neumann był postrzegany przez krytykę jako subtelny kolorysta, z wyczuciem operujący światłem. Szczególne uznanie zdobywały jego wczesne pejzaże, o zgaszonej gamie barwnej, przedstawiające przyrodę o różnych porach dnia czy roku. W twórczości malarza przewija się często motyw zimy czy potoków w śniegu. W czasopiśmie „Świat” z 1908 roku o malarstwie artysty pisze się: „stara się przede wszystkim malować szeroko, a potem szuka częściej cienia i mroku, aniżeli światła i słońca […] Słońce jego zdaje się nie świecić; natomiast zmierzchy i cienie są niekiedy wyborne, czasem posiadają ładny, dobrze odczuty nastrój”. Neumann należał do krakowskiego oddziału Związku Polskich Artystów Plastyków oraz Stowarzyszenia Żydowskich Artystów Malarzy i Rzeźbiarzy w Krakowie. Aktywnie działał w środowisku artystycznym (brał udział w spotkaniach Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych). Artysta przyjaźnił się z wybitnymi przedstawicielami ówczesnego życia artystycznego: Leonem Wyczółkowskim, Rafałem Malczewskim, Leonem Chwistkiem (wspólnie z nim wystawiał). Do dzieł Neumana należą między innymi obrazy: „Gubałówka w Zakopanem”, „Kościół w Poroninie”, „Tatry po zachodzie słońca”, „Obłoki”, „Samotna sosna”, „Salonik artysty”, „Bonza”, „Zboże w kopach”, „Ruiny w Tyńcu”, „Wazon niebieski”. W 1942 roku artysta został zastrzelony przez Niemców na rogu ulic: Dąbrówki i Janowa Wola w drodze do transportu, który zawiózł krakowskich Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. Okupacji nie przeżył nikt z bliższej rodziny artysty. Obrazy Neumana znajdują się zarówno w kolekcjach prywatnych, jak i muzealnych (m. in. w Warszawie, Tel-Awiwie, czy Jerozolimie).

6. Alfons Karpiński urodził się w 1875 roku w Rozwadowie koło Tarnobrzega, zmarł w 1961 roku w Krakowie. Był studentem Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Jego nauczycielami byli m. in. Florian Cynk, Izydor Jabłoński, Władysław Łuszczkiewicz czy Leon Wyczółkowski. Kształcił się także w Monachium (u Antona Ažbégo), Wiedniu (u Kazimierza Pochwalskiego) i Paryżu. W twórczości Karpińskiego pojawia się głównie portret kobiecy, utrzymany w pastelowych barwach i gładkiej fakturze, który przyniósł mu dużą popularność. W swoich obrazach uwieczniał także martwe natury z kwiatami, wizerunki psów i kotów, pejzaże, sceny z podkrakowskiej wsi. Był grafikiem i ilustratorem, projektował dekoracje do występów kabaretowych. Karpiński związany był z Krakowem i środowiskiem „Zielonego Balonika”. Należał do Grupy Zero, Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, wiedeńskiego stowarzyszenia „Secesja” czy Grupy Zachęta. Jego prace wystawiano na licznych pokazach w kraju i za granicą. Odbył podróże do Włoch i Londynu. Talent artysty był wielokrotnie dostrzegany i nagradzany (otrzymał choćby złoty medal za całokształt twórczości na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w roku 1929). Karpiński w okresie I wojny światowej odbył służbę w armii austriackiej.

7. Jerzy Nowosielski urodził się 7 stycznia 1923 roku w Krakowie, zmarł 21 lutego 2011 roku w rodzinnym mieście. Był artystą inspirującym się sztuką sakralną i ikoną. W jego odczuciu malarstwo było połączeniem abstrakcyjnych i materialnych aspektów rzeczywistości. Tworzył pejzaże, sceny figuralne we wnętrzach, akty. W jego twórczości widać fascynację kobiecym ciałem, które łączy duchowość z fizycznością. Malował również portrety męskie, martwe natury, pejzaże. W latach wojennych i po jej zakończeniu interesował się abstrakcją geometryczną i surrealizmem.Został wychowany w tradycji prawosławnej. Jego ojciec Stefan był unitą, śpiewał w chórze cerkiewnym. Nowosielski jako czternastoletni chłopiec wyjechał do Lwowa i Ławry Poczajowskiej oraz zwiedził Muzeum Ukraińskie we Lwowie, którego kolekcja ikon wywarła ogromny wpływ na przyszłą twórczość artysty. Pisał: ” Pierwszy raz spotkałem się z wielką sztuką w takim stężeniu i w takiej ilości. Wrażenie było tak silne, że tego spotkania nigdy nie zapomnę. Patrząc odczuwałem po prostu ból fizyczny… nie byłem w stanie przejść z jednej Sali do drugiej. Były to pierwsze w moim życiu arcydzieła sztuki, których oddziaływania doświadczyłem bezpośrednio, a nie za pośrednictwem reprodukcji czy fotografii. „Wszystko to, co później w życiu realizowałem w malarstwie, było, choćby nawet pozornie stanowiło odejście, określone tym pierwszym zetknięciem się z ikonami w lwowskim muzeum. Ustawiło mnie ono, jak się to mówi, na całe życie”(Jerzy Nowosielski, Galeria Starmach, Fundacja Nowosielskich, 2003 s. 547). Nowosielski podjął studia na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego Kunstgewerbeschule w Krakowie w roku 1940. Jego profesorem w tym okresie był m. in. Stanisław Kamocki. Przez cztery miesiące 1942 roku przebywał w Ławrze św. Jana Chrzciciela, gdzie ponownie zetknął się z ikoną oraz ikonopisaniem, które zaczął praktykować. Zdobywał tam wiedzę z zakresu kompozycji i historii sztuki ikonopistów, a także malował swoje pierwsze ikony. Jego wiara nacechowana była jednak okresem zwątpienia, a sztukę, którą tworzył określał jako ciągłą walkę dobra ze złem. Podczas malowania cerkwi w Bolechowie zachorował na przewlekłe zapalenie stawów i powrócił na leczenie do Krakowa. Pisał: ” i właśnie w trakcie tej choroby w Krakowie w pewnym momencie utraciłem wiarę metafizyczną, stałem się ateistą i to ateistą przekonanym, to znaczy ontologicznym, nie praktycznym” (s. 551). Po powrocie w roku 1943 współpracował z kręgiem Grupy Krakowskiej (wziął udział w jej konspiracyjnej wystawie). Artysta uczestniczył w konspiracyjnym życiu artystycznym rodzinnego miasta. W 1944 roku Nowosielski sprzedał swój pierwszy obraz Tadeuszowi Cybulskiemu. Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął studia na ASP pod opieką E. Eibischa (w II półroczu nauki, na przełomie 1945/46 roku uzyskał ocenę celującą z malarstwa). Zrezygnował jednak z kształcenia akademickiego i rozpoczął pracę u boku Tadeusza Kantora (przez okres dwóch lat artysta mieszkał wspólnie z Kantorem i jego żoną). W roku 1947, pomimo nieukończenia studiów wyższych i dzięki interwencji Kantora w Ministerstwie Kultury i Sztuki, Nowosielski został jego asystentem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Pracował tam do roku 1950. Artysta swoje prace pokazywał już w 1946 roku na wystawie zbiorowej Grupy Młodych Plastyków. Helena Blumówna pisała wtedy: „Nowosielski Jerzy cała uwagę skupia na zagadnieniu formy, z wyłączeniem kubizmu i abstrakcjonizmu. Forma istnieje dla niego w związkach z konkretnym kształtem, ale obie współmiernie uproszczone, sprowadzone do elementarnych kształtów i zarysów. Podobnie kolor, którego nie rozprasza, a ujmuje w jego istocie. Stąd monumentalność i lapidarność, jaka niekiedy przywołuje nam wspomnienie quattrocenta”. W roku 1948 uczestniczył w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej. Zaprezentował wówczas prace z nurtu abstrakcji geometrycznej. Nowosielski przeprowadził się do Łodzi w roku 1950. W okresie socrealizmu zaprzestał wystawiania, zajmując się zamiast tego scenografią (np. w Teatrze Arlekin w Łodzi, pełnił funkcję kierownika artystycznego Państwowej Dyrekcji Teatrów Lalek). Malował także kościoły i cerkwie (np. cerkwię prawosławną w Gródku). Stworzył polichromie np. w Zawierciu, Jeleniej Górze, Kętrzynie, dla kościoła Redemptorystów w Krakowie, malowidła i wystrój dla kościoła w Wesołej k. Warszawy. Tadeusz Chrzanowski o polichromiach artysty pisał: „Na czym jednak polega bizantyńskość Nowosielskiego? Z jednej strony jest to czerpanie z „greckich” wzorów, czerpanie tak bezpośrednie i wierne, jak to było praktykowane wśród ruskich „żywopisów”. Powtórzenie schematu ikonograficznego jest tu bowiem nie plagiatem, lecz kanwą […]. Z drugiej – jest jeszcze ów bizantyński horror vacui, który każe artyście zapełniać wszelkie dostępne miejsca malowidłami […]. Artysta maluje tu naprawdę, a nie przenosi w taki czy inny sposób na tynk zawczasu przygotowane wzory” (s. 576). Pierwsza wystawa indywidualna artysty odbyła się w Łodzi w roku 1955 (za granicą – w Pradze w 1958 r.). Po uzupełnieniu wykształcenia, pracował także jako pedagog np. na PWSSP w Łodzi (prowadził pracownię Projektowania Tkanin Dekoracyjnych, zajęcia na Wydziale Malarstwa) i Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1962 roku). Tytuł profesora zwyczajnego uzyskuje w roku 1985. W latach 70-tych ponownie zajął się realizacjami sakralnymi (stworzył m. in. ikony dla cerkwi w Krakowie oraz ołtarz i obrazy dla kościoła Reformatorów w tym samym mieście). Do jego dorobku zaliczają się także refleksje teoretyczne o sztuce, wydane w publikacji „Inność prawosławia” czy wieloletnia współpraca z miesięcznikiem „Znak”. Obrazy Nowosielskiego w latach 80-tych pokazywano głównie w obszarze kultury niezależnej. Artysta był członkiem ZPAP, grupy Piąte Koło, II Grupy Krakowskiej. Należał także do Fundacji Kultury Polskiej, zajmującej się promocją polskiej kultury, historii i nauki za granicą. Przyjaźnił się m.in. z Jerzym Tchórzewskim, Kazimierzem Mikulskim, Tadeuszem Brzozowskim, Tadeuszem Różewiczem. Brał udział w licznych wystawach w kraju (m. in. w historycznej wystawie „Dziewięciu” wspólnie z Marią Jaremą, Tadeuszem Kantorem czy Jonaszem Sternem) i za granicą (np. na Biennale w Wenecji i Sao Paulo, wystawy w Nowym Jorku i Paryżu). Za swoją działalność został wyróżniony m. in. nagrodami II (1962) i I stopnia (1973, 1981, 1997) Ministra Kultury i Sztuki, nagrodą im. Brata Alberta za twórczość malarską czy najwyższym odznaczeniem cerkwi prawosławnej w Polsce – Medalem św. Marii Magdaleny II stopnia w roku 1985. Artyście przyznano doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku 2000. Prace artysty znajdują się w zbiorach m. in. Muzeum Narodowego w Warszawie i Krakowie czy Muzeum Sztuki w Łodzi, a także w zbiorach prywatnych zarówno w Polsce, jak i USA, Szwecji i Kanadzie. Nowosielski wraz z żoną założył także Fundację Nowosielskich, która przyznaje nagrody uzdolnionym, młodym twórcom.

8. Jadwiga Maziarska przyszła na świat w Sosnowcu w roku 1916, zmarła w Krakowie w 2003 roku. Na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie przez rok studiowała prawo. Edukację artystyczną rozpoczęła w Prywatnej Szkole Malarskiej A. Terleckiego w Krakowie. Następnie była studentką Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1934-39. Kształciła się pod opieką m. in. prof. Ignacego Pieńkowskiego. Jej twórczość artystyczna skupiała się przede wszystkim wokół problematyki struktury dzieła, jego materii, która wówczas miały charakter niezwykle nowatorski (ale też, z racji niedocenienia przez krytyków, stała się przyczyną jej artystycznego odosobnienia). Od roku 1946 Maziarska zajmowała się wzbogacaniem faktury obrazu. Powierzchnia dzieła stanowiła obiekt szczególnego jej zainteresowania, ale równie ważna była intuicyjność w podejściu do procesu tworzenia, poczucie twórczego „objawienia”. Jej pierwsza aplikacja była wykonana ze skrawków wielobrawnych tkanin o rozmaitym splocie. Interesująca jest m. in. seria prac stworzonych z połączenia farby olejnej ze stearyną (pierwsze takie dzieło „Skazy niepisanych poematów” wystawiany był na słynnej krakowskiej wystawie „Dziewięciu” w roku 1955). Lata 70-te to zwrócenie się w kierunku form zgeometryzowanych, jednolitych fakturowo, często ograniczonych tylko do czerni i bieli. W kolejnych dekadach widać fascynacje artystki kolorem. Jadwiga Maziarska w sposób głęboki odczuwała przemijalność i upływ czasu. mówiła: „ta zmieniona przez czas materia, także w dziełach sztuki, w swej jak gdyby makropostaci przejmuje mnie najgłębiej. Lubię patrzeć na fragmenty materii malarskiej obrazów impresjonistów i dzieła sztuki Wschodu, w których prócz samej wizji robi wrażenie działanie czasu”. J. E. Dutkiewicz pisał: „sztuka Maziarskiej jest sztuką znaków. Ich kształty i barwy są metaforą treści ukrytych w człowieku i przyrodzie”. Artysta był członkiem Grupy Młodych Plastyków (zadebiutowała w 1946 roku), Klubu Artystów, Grupy Zagłębie. Byłą współtwórcą Stowarzyszenia Artystycznego Grupa Krakowska, z którym uczestniczyła we wszystkich zbiorowych wystawach. Maziarska oprócz malarstwa projektowała także tkaniny, zajmowała się scenografią (pracowała w teatrze lalkowym w Opolu). Do jej dorobku artystycznego zalicza sie ponad 10 wystaw indywidualnych (ostatnia miała miejsce w Warszawie w roku 1989), a także zbiorowych w Polsce i poza jej granicami. Została uhonorowana Nagrodą im. Jana Cybisa w 2001 roku. Prace Maziarskeij znajdują się m. in. w zbiorach muzeów w Krakowie, Warszawie, Katowicach.