Listopadowa kolekcja - Wyspiański, Makowski, Nowosielski, Rosenstein...

Do artystów niepokazywanych wcześniej w naszej ofercie zaliczają sie m. in. Marek Żuławski, Zygmunt Sidorowicz czy Erna Rosenstein. Polecamy także prace autorstwa Jerzego Nowosielskiego czy Czesława Wasilewskiego. Mamy nadzieję, że listopadowa kolekcja zyska Państwa uznanie.

Tadeusz Makowski (1882-1932)

"La plage"

1926/1927 r., olej/płótno, wym.: 31 x 52,5 cm w św. p-p, sygn. p.d.: "Tade/Makowski".

Napis na odwrocie: "Tade Makowski/La plage./Paris" oraz nalepka pracowni oprawy obrazów.

Praca posiada ekspertyzę Elżbiety Zawistowskiej z 23.02.2009 r.

 
Podobny obraz "La plage" (o tym samym formacie) znajduje się w kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie (reprodukcja w: E. Zawistowska "Tadeusz Makowski. Dzieła z kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa 2003, s. 127 oraz wzmiankowany w: Władysława Jaworska "Tadeusz Makowski. Życie i twórczość, Wrocław 1964, s. 350, poz. 456). Praca ta powstała około 1927 roku.

Pejzaże nadmorskie stanowią ważny element twórczości artysty. Makowski wielokrotnie przebywał nad morzem, m. in. we francuskiej wsi rybackiej Thumiac-en-Arzon czy Quentin la Motte. Wyjazdy te stanowiły inspiracje do malowanych dzieł, ale również wytchnienie dla artysty od paryskiego stylu życia. Pejzaż "La plage" Tadeusza Makowskiego zwraca uwagę kolorystyką, podobną w obszarze malowanego nieba, plaży czy morza. Powoduje ona zacieranie się płaszczyzn i szczególnie z oddali – wrażenie jednolitości. Tymczasem Makowski na obrazie umieścił nie tylko sylwetki budynków, ale
także ludzi, niemal idealnie wtapiających się w tło. Gdy Marcin Samlicki zaatakował "anemiczny koloryt" Makowskiego, niechęć do natężonych barw, unikanie silnych akcentów, ten odpowiedział: "to, co nazywasz anemią, jest wyrafinowanym smakiem. Unikam silnych barw, bo wrzeszczą – wolę przytłumione piano. Duszy mej odpowiadają anemiczne, biedne dzieci, zwiędłe kwiaty lub dyskretne w kolorze, wolę łagodne światło szarych dni niż gwałtowne kontrasty słońca. Zerwałem raz na zawsze z impresjonizmem, chodzi mi o przedmiot, o rzecz, a nie o efekt."

Według ekspertyzy Elżbiety Zawistowskiej praca pochodzi z 1926 lub 1927 roku. W swoim pamiętniku Tadeusz Makowski o wakacjach 1924 roku spędzonych nad morzem pisał: "ileż wspomnień związanych z morzem i jego falą zielonkawo-błękitną. Znów brzeg piaszczysty, plaża bez końca i skały gdzieniegdzie […] Stare domki z kamienia w srebrzystym szarym kolorze zabarwiają krajobraz i wesołą nutę wprowadzają w ogólny koloryt letni". Opis ten bliski jest omawianej pracy "La plage". Artysta, jak czytamy w publikacji Władysławy Jaworskiej, lato 1926 roku spędził w miejscowości Breuilpont, natomiast wiosnę i jesień roku następnego w Quentin la Motte (w 1927 roku powstał cykl pejzaży morskich, w tym z widokiem latarni morskiej w Treport). W pejzażach z tego okresu artysta rozwija mistrzowskie ujęcia kolorów i za pomocą światła, a nie intensywności barw, uwydatnia świeżość i przejrzystość srebrzystych i złotawych gam. Makowski pisze: "maluję w gamach szarych i robię wszystko, by je uczynić przejrzystymi. Łagodne światło łatwiej mi uchwycić w ten sposób. Może za wiele wszędzie ciężkiej i gęstej materii". Jaworska zwraca jednocześnie uwagę na przemiany tematyki pejzażowej w malarstwie Makowskiego: "o ile w okresie bretońskim 1914-1917 i później, na początku lat dwudziestych w Owernii, a nawet jeszcze w 1924 w Thumiac-en-Arzon, artysta interesował się pejzażem bogatym, przestrzennym, nie pozbawionym anegdotycznych scen rodzajowych – o tyle teraz zajmuje go przestrzeń raczej mała, motyw skromny "zwyczajny". Obraz "La plage" jest niezwykle ciekawym i godnym szczególnej uwagi dziełem Tadeusza Makowskiego.

Stanisław Wyspiański (1869-1907)

"Śpiący Staś"

kredka, ołówek/papier, wym.: 22, x 22,7 cm w św. p-p., sygn. monogramem wiązanym p. d.: "SW"

Prezentowana praca jednego z najwybitniejszych polskich artystów - Stanisława Wyspiańskiego, charakteryzuje się wyjątkową urodą i nastrojowością. Jednocześnie sposób przedstawienia dziecka i walory artystyczne pracy zaliczają ją do rzadko spotykanych na rynku dzieł sztuki. Rysunek artysty, wykonany głównie niebieską kredką, przedstawia śpiącego na poduszce Stasia. Prostota tematu i zastosowanej techniki, a jednocześnie mistrzostwo Wyspiańskiego sprawiają, że jest to dzieło o szczególnym uroku. Jak zwracał uwagę Zdzisław Kępiński: "od pierwocin malarstwa tego artysty aż do ostatnich dni twórczości dziecko będzie dla niego najmilszym – bo najpewniejszym i nieopornym, nie angażującym towarzyszem chwil powstawania obrazu". Pozwala tym samym artyście na swobodę twórczą, nie narzucając własnych wizji i oczekiwań. Wyspiański był zdania, że "artysta musi umieć rysować, wówczas wszystko mu wolno". Słowa te doskonale wpisują się w prezentowaną pracę. Artysta był znakomitym rysownikiem: "z jaką precyzja rysował, świadczą już rysunki z wycieczek po Galicji z czasów jego studiów w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych" – pisał Adam Chmiel. Co więcej, rysunek był dla niego specyficznym rodzajem języka, narzędziem komunikacji. "Proszę pana narysować mi to, co pan mówił, z rysunku to ja zrozumiem" – mawiał artysta. Portrety, nie tylko dziecięce, zalicza się do bardzo ważnych w dorobku twórczym Wyspiańskiego. Bohaterami jego obrazów były często osoby znane, związane z obszarem kultury (Tadeusz Dobrowolski nazwał nawet Wyspiańskiego "klasycznym portrecistą inteligencji"). Warto podkreślić, że tematyka ta była na tyle istotna dla artysty, iż "nie chciał na zamówienie rysować portretów 'dla portretu', jeżeli w portretowanym nic nie widział". To dodatkowo wzmacnia wartość i nadaje wyjątkowość obrazom artysty.

Zygmunt Sidorowicz (1846-1881)

"O świcie"

1879 r. olej/deska, wym.: 20,5 x 26,3 w świetle ramy, sygn. i datowany p.d.: "Sidorowicz Wiedeń 1879".

Na odwrocie nalepka z napisem: "Muzeum Narodowe w Warszawie"

Obraz "O świcie" zwraca uwagę studium nieba oraz motywem zarośli. Tadeusz Dobrowolski zaliczył obrazy z tym motywem do pejzaży "typu bardziej realistycznego". Obraz namalowany został na desce, która często stanowiła podłoże jego dzieł. Artysta z dużym wyczuciem operował światłem, co widać w prezentowanej pracy. Obraz pochodzi z okresu, kiedy artysta zamieszkał w Wiedniu.

Zygmunt Sidorowicz (1846-1881)

"Zachód słońca"

1879 r., olej/deska, wym.: 20,5 x 26,3 w świetle ramy, sygn. i datowany l.d.: "Sidorowicz Wiedeń 1879".

Na odwrocie nalepka z napisem: "Muzeum Narodowe w Warszawie"

Znakomity pejzażysta Zygmunt Sidorowicz zdobył uznanie dzięki niezwykle urokliwym widokom natury. "Zachód słońca" jest tego przykładem. Tadeusz Dobrowolski trafnie scharakteryzował ten motyw w twórczości artysty: "malowane przezeń pejzaże fantastycznie świadczą o tym, że tkwił w nim kawał romantyka. Nic więc dziwnego, że niektóre krajobrazy, malowane o wschodzie lub zachodzie słońca, a utrzymane w ciemnym, muzealnym tonie, ujawniają cechy idealizacji". Obraz powstał rok po przeprowadzce Sidorowicza do Wiednia, w którym pozostał już do śmierci w 1881 roku.

Czesław Wasilewski (1875-1947)

"Zaprzęg"

olej/płótno, wym.; 45,1 x 70,1 cm, sygn. p. d.: "Cz. Wasilewski"

Sceny z zaprzęgami to jedne z typowych motywów w twórczości Czesława Wasilewskiego (posługiwał się także nazwiskiem Ignacy Zygmuntowicz). Artysta inspirował się malarstwem Brandta czy Kossaka, którzy znani byli ze scen rodzajowych. Prezentowany obraz wpisuje się w tą tematykę, zwracając jednocześnie uwagę dobrą techniką wykonania i wysoką wartością artystyczną.

Rajmund Kanelba (1897-1960)

"Chłopczyk grający na cymbałkach"

olej/płótno naklejone na tekturę, wym.: 23 x 16 cm w świetle ramy, sygn. p. d.: "R.K".

"Chłopczyk grający na cymbałkach" wpisuje się w tematykę portretową, charakterystyczną dla malarstwa żydowskiego przedstawiciela École de Paris, Rajmunda Kanelby. Studia dzieci z instrumentami muzycznymi czy zwierzętami, szczególnie te z lat 30-tych, cechuje "zgeometryzowanie formy i płasko kładzione plamy barwne" oraz nawiązanie do późnego malarstwa Tadeusza Makowskiego". Opisywana praca zwraca uwagę smutną, przestraszoną twarzą dziecka, które w zestawieniu z trzymanymi przez niego cymbałkami, mającymi nieść radość i zabawę, stanowi ciekawy kontrast. Artysta, jak podaje Jerzy Malinowski i Barbara Brus-Malinowska: "wypracował typ idealizowanego portretu o akademickim podkładzie rysunkowym i impresjonstycznym kolorycie". Malarz tworzył także portrety znanych osobistości (w tym portret królowej Elżbiety II na zamówienie Regiment of the Grenadier Guards w Londynie), a nawet jak podaje Malinowski: "utrzymywał się z malowania portretów w Londynie i Ameryce". "Chłopczyk grający na cymbałkach" jest godną uwagi pracą Rajmunda Kanelby.

Marek Żuławski (1908-1985)

"Poranna kawa"

ok. 1935/36 r., olej/płótno, wym.: 60,2 x 76,5 cm, sygn. p. d.: "Marek Żuławski"

Obraz "Poranna kawa" datowany jest na połowę lat 30-tych XX wieku. Był to intensywny okres w życiu młodego malarza, który zaledwie w 1933 roku ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie. W tym czasie artysta odbył podróż po zachodniej Europie, został także stypendystą Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego i wyjechał do Paryża. Wówczas spotykał się m. in. z Józefem Pankiewiczem. Artysta od 1937 roku zamieszkał na stałe w Londynie. Dla artysty człowiek był najważniejszym tematem jego sztuki, stąd również w obrazie "Poranna kawa", postać młodej dziewczyny zajmuje czołowe miejsce. Prezentowany akt we wnętrzu nawiązuje także do twórczości kapistów, z którymi malarz spotkał się w Paryżu.

Roman Sielski (1903-1990)

"Plaża"

kredka, technika mieszana/papier, wym.: 16,5 x 24,7 cm w św. p-p., sygn. l. d. cyrylicą R.Sielski

Jadwiga Maziarska (1913-2003)

"Układanka"

1980 r., akryl/płótno, wym.: 106,5 x 85,5 cm.

Napis na odwrocie: "Jadwiga/Maziarska/1980 r./105 cm x 88 cm"

"Układanka" Jadwigi Maziarskiej to przykład jej twórczości z nurtu abstrakcji. Był on dla artystki ważny, gdyż stanowił jej sposób na "dojście do głębi bytu, zrozumienia jego praw", jak ujęła to Anna Baranowa. Nieregularne formy rozłożone na płótnie obrazu oraz interesująca kolorystyka zwracają uwagę na tę pracę. "Nie jest to przestrzeń naturalna, lecz wyobrażeniowa; odległości są tu wieloznaczne, wymiary nieobliczalne. Statyczne formy przekształcają się nagle, dynamiczne formy nieruchomieją" – pisała K. Czerni. I rzeczywiście, w tej pracy chaos i niejednoznaczność przeplatają
się z porządkiem i starannością wykonania. "Układanka" powstała w latach 80-tych, kiedy do twórczości Maziarskiej, "w uporządkowany dotychczas świat form wkroczył właśnie chaos. Wcześniejsza pewność ustępuje niepokojowi, równowaga dramatyzmowi. Przestrzeń obrazów budowana jest gwałtownie, ekspresyjnie". I jednocześnie, w specyficzny dla siebie sposób – harmonijnie. Ta niejednoznaczność fascynuje i pobudza wyobraźnię.

Erna Rosenstein (1913-2004)

"Kompozycja abstrakcyjna"

1969 r., tusz, akwarela/papier, wym.: 32,2 x 23,1 cm, sygn. i datowany p. g.: "Erna Rosenstein/1969"

Jerzy Nowosielski (1923-2011)

"Projekt witrażu"

gwasz, technika mieszana/papier, wym.: 21,5 x 9,6 cm w św. p-p., sygn. p. d.: "J.N.".

Na odwrocie rysunki i sygnatura: "J.Nowosielski"

Projekty witraży są kolejnymi obok polichromii pracami Jerzego Nowosielskiego w obrębie architektury sakralnej. Zdobią one np. wnętrze kościoła Opatrzności Bożej w Wesołej koło Warszawy. Witraże można zaliczyć do interesującego dorobku twórczego Nowosielskiego. Malowane były na płaszczyźnie siatki zbudowanej z kwadratów, zwykle z wykorzystaniem czystych kolorów, niejednokrotnie z nawiązaniami do malarstwa ikonowego. Opisywany "Projekt witrażu" jest przykładem pracy twórczej artysty w tym zakresie.

Jerzy Nowosielski (1923-2011)

"Matka Boska"

ołówek/papier, wym.: 16,2 x 14 cm w św. p-p., sygn. p. d.: "J.N."

"Dla mnie rysować – to być w dużej mierze zwolnionym z rygorów 'formy' plastycznej (…). Po prostu, ubóstwo środków rysunku, nie pozostaje w żadnej proporcji do bogactwa treści, którą może przekazać. Najważniejsza jest tu wyobraźnia. Jeżeli tak skąpe środki, to musi działać wyobraźnia, tak jak przy czytaniu opisu słownego. Rysując – czuję się trochę pisarzem" - mówił Nowosielski. Prezentowany rysunek, pomimo prostoty formy, posiada duży ładunek znaczeniowy, a więc to o czym wspomina artysta. Pracę tę można zaliczyć do ikon typu Eleusa (inaczej: umilenie), które charakteryzują się przedstawianiem Matki Boskiej prztulajacej swój policzek do policzka Chrystusa. Tematyka religijna, w którą się wpisuje, jest jedną z typowych w twórczości Nowosielskiego, który wielokrotnie czerpał inspiracje z tradycji prawosławia.

Jerzy Nowosielski (1923-2011)

"Chrystus"

gwasz/papier, wym.: 32 x 23,5 cm w św. p-p., sygn. dolny środek: "J.N".

Praca dwustronna, na odwrocie portret mężczyzny z napisem l. g.: "ROBOTNIK"

Obraz "Chrystus" stanowi przykład zainteresowania Jerzego Nowosielskiego ikonami. Bogata kolorystycznie, dobrze zachowana jest istotnym uzupełnieniem w kolekcji prac artysty z tej tematyki. Interesujące, że prezentowane dzieło na odwrocie posiada wizerunek mężczyzny, wykonany w technice gwaszu. To swoiste sąsiedztwo malarstwa religijnego i świeckiego jest bardzo typowe dla sztuki Nowosielskiego. Artysta bowiem nie rozgraniczał tych dwóch obszarów, a nawet więcej - był przekonany o ich wzajemnym przenikaniu.

Noty biograficzne:

1. Tadeusz Makowski urodził się w 1882 w Oświęcimiu, zmarł w 1932 roku w Paryżu. Zajmował się malarstwem, rysunkiem i grafiką. Studiował filologię na UJ oraz na ASP w Krakowie (m. in. u Jana Stanisławskiego i Józefa Mehoffera). Podróżował do Włoch, Kijowa, Belgii, Holandii, na stałe osiadł w Paryżu. Tam poznał m. in. Alberta Gleizesa, Jeana Metzingera, Fernanda Légera, Aleksandra Archipenkę, Pieta Mondriana i Guillaume'a. Apollinaire'a. Początkowo inspirował się symbolistycznym malarstwem pejzażowym Stanisławskiego. Dzięki Mehofferowi dostrzegł w rysunku środek ekspresji i zamiłowanie do secesyjnej stylistyki. Makowski interesował się także scenografią teatralną i wykonywał kukiełki dla krakowskiego kabaretu "Zielony balonik". Artysta fascynował się sztuką Puvis de Chavannes'a. W roku 1911 przejął od kubistów sposób konstrukcji obrazu i geometryzujące traktowanie form. Charakterystyczny dla niego był jednak światłocieniowy modelunek i obrysowywanie wyrazistym modelunkiem (tworzył martwe natury o ciemnej gamie barw). Następnie zwrócił uwagę na francuskich realistów: Camille'a Corota i Gustave'a Courbeta. W 1915 roku zrezygnował z kubizmu na rzecz rozjaśnionego pejzażu (np. powstały pejzaże i sceny z życia ludności wiejskiej podczas pobytu artysty w Bretanii). Kluczowy dla twórczości Makowskiego motyw dziecka ujawnił się w 1918 roku (miał on charakter naiwnych w wymowie i pastelowych w tonacjach portretów dziecięcych). Nawiązywał także do Pietera Bruegla St. Tworzone pejzaże ożywiał sztafażem i utrzymywał w kolorystyce z przewagą brązów i zieleni. W jego pracach widać także nawiązanie do naiwnej sztuki Henri Rousseau. W latach 20. artysta związany był wspólnymi wystawami z malarzami o ekspresjonistycznej orientacji, np. Marcelem Gromairem, Edouardem Georgem, Pierrem Dubreuilem. Rok 1928 jest przełomowym w działalności artystycznej Makowskiego. Wówczas krystalizuje się niepowtarzalny styl artysty (syntetyczne formy ujęte w geometrycznym zarysie, obwodzone konturem). Od roku 1930 dostrzec można ekspresjonistyczną tendencję Makowskiego (upraszczanie kształtów, linie pełne mocy i wyrazistości). Artysta wprowadził efekty luministyczne. Pojawił się także motyw postaci-kukły. Stworzył także groteskowy wymiar ludzkiej egzystencji, świat, w którym dominują maski, rzeczywistość maskarady z postaciami dzieci-pierrotów. Często pojawiają się wówczas sceny karnawałowe i zapustne. Makowski zajmował się również drzeworytem, akwafortą i litografią. Tworzył ilustracje do książek, projektował okładki, pisał wiersze i teksty z zakresu teorii sztuki. Makowski brał udział w Salonach paryskich: Niezależnych (1912-14, 1921-1923, 1925-26, 1930), Tuileries (1926-29), Jesiennym (1924) i De L'Oeuvre Unique (1932). Dzieła sztuki prezentował w Stedelijk Museum w Amsterdamie (1914) i w Polskim Klubie Artystycznym w Warszawie (1924). Uczestniczył w ekspozycjach polskiej sztuki w Barcelonie (1912) i Paryżu (1914, 1927, 1929, 1930) oraz w wystawie zorganizowanej przez Towarzystwo Szerzenia Sztuki Polskiej wśród Obcych w Wiedniu i Budapeszcie (1928). W roku 1936 miała miejsce wystawa Makowskiego w warszawskim Instytucie Propagandy Sztuki. Indywidualne wystawy artysty odbyły się w paryskich galeriach: Chéron (1921) i Berthe Weill (1927, 1928). Wystawa monograficzna malarza odbyła się w 1960 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie. Jego prace prezentowane były także w 1990/1991 roku w Bochum, Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Śląskim w Katowicach i ponownie w Muzeum w Warszawie.

2. Stanisław Wyspiański urodził się i zmarł w Krakowie, żył w latach 1869-1907. Był malarzem, poetą i dramatopisarzem, inscenizatorem, twórcą nowoczesnego teatru polskiego, indywidualnością sztuki polskiej. Artystyczne uzdolnienia posiadał być może po ojcu Franciszku, który zajmował się rzeźbą. Po śmierci matki i z powodu problemów alkoholowych ojca, jako jedenastoletni chłopiec zamieszkał z rodziną ciotki. Tam miał kontakt z wybitnymi krakowskimi artystami i uczonymi oraz patriotycznymi ideami, które niewątpliwie wpłynęły na postawę i światopogląd przyszłego twórcy. Wyspiański edukację pobierał w gimnazjum św. Anny, gdzie zaprzyjaźnił się z Józefem Mehofferem, Lucjanem Rydlem czy Stanisławem Estreicherem, a potem w Szkole Sztuk Pięknych u Jana Matejki i na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Poza granicami kraju studiował w paryskiej Akademii Colarossi. Jako student pracował przy renowacji Kościoła Mariackiego, a w latach 1888-1889 podróżował po Galicji i Kielecczyźnie, pomagając przy inwentaryzacji, opisywaniu zabytków oraz wykonując liczne ich szkice. Zwiedził także wiele europejskich miast m. in. Mediolan, Wiedeń, Padwę. Artysta początkowo malował w technice olejnej, jednak to w pastelu okazał się prawdziwym mistrzem. Malował wizerunki dzieci, portrety (w tym bohemy artystycznej Krakowa; nie tworzył ich na zamówienie, ale według indywidualnych wyborów), kompozycje symboliczne, nastrojowe pejzaże (np. widoki z okna pracowni). Jak wspomina Adam Chmiel, artysta oprócz "zwykłego sposobu konwersacji, używał także do rozmowy ołówka". Mówił nie raz zwracając się do rozmówcy, gdy nie był pewny jakiejś kwestii: "proszę pana narysować mi to, co pan mówił, z rysunku to ja zrozumiem". Myślenie poprzez obraz było więc dla niego naturalnym sposobem postrzegania świata. Działalność Wyspiańskiego była niezwykle szeroka i różnorodna. Do kanonu literatury weszły jego dramaty: "Wesele", "Warszawianka", "Noc listopadowa", "Wyzwolenie", do których stworzył scenografię i kostiumy. Pisał także wiersze, libretta oper i przekłady. W swoich utworach literackich często odwoływał się do mitologii, wzbogacał je licznymi symbolami. Do zasług artysty zalicza się zreformowanie układu graficznego książki, projekty polichromii i witraży (zrealizowane istnieją w Kościele Franciszkanów w Krakowie), w tym przebudowy wzgórza wawelskiego (Akropolis). Wyspiański, współpracując ze Stanisławem Przybyszewskim, pełnił także funkcję kierownika artystycznego czasopisma "Życie". Jego zainteresowania obejmowały także projektowanie mebli (m. in. dla T. Boya-Żeleńskiego) i wyposażenia wnętrz (np. dla Towarzystwa Lekarskiego w Krakowie). Artysta prowadził katedrę malarstwa religijnego na krakowskiej ASP, współpracował z Teatrem Miejskim w Krakowie. Był także jednym z założycieli TAP "Sztuka" oraz należał do stowarzyszenia Polska Grupa Stosowana. Swoje obrazy artysta pokazywał w lwowskim i krakowskim TPSP oraz TZSP w Warszawie. Jak pisze Chmiel: "to, co Wyspiański tworzył, tworzył ze siebie, poddawanego tematu nie podejmował, o ile ten temat Jego duszy nie odpowiadał, zarówno w kompozycjach malarskich, jak i literackich".

3. Zygmunt Sidorowicz urodził się we Lwowie w 1846 roku, zmarł w Wiedniu w roku 1881. Był studentem Politechniki Lwowskiej, a po wyjeździe na stypendium do Wiednia - tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych (lata 1864-1867). W roku ukończenia ASP, odbyła się we Lwowie indywidualna wystawa jego obrazów. Tematem jego obrazów były przede wszystkim pejzaże o zmierzchu lub wczesnym poranku, a także portrety i sceny rodzajowe. W Słowniku Malarzy Polskich czytamy: "malował, czasem na desce, nieduże pejzaże z polskim sztafażem, często ukazujące przyrodę na granicy dnia i nocy. Dużą rolę odgrywało w jego kompozycjach studium nieba i impresyjnie ukazywane wilgotne mgły". W roku 1871 wyjechał do Monachium, gdzie związał się z tamtejszą polską kolonia artystyczną (np. Maksymilianem Gierymskim i Józefem Brandtem). Artysta dzielił pracownię z Aleksandrem Kotsisem i Walerym Brochockim. W Wiedniu zamieszkał na stałe w 1878 roku. Zmarł tam, jak podaje Tadeusz Dobrowolski "w niedostatku".

4. Czesław Wasilewski(Ignacy Zygmuntowicz) urodził się w 1875 roku w Warszawie, zmarł w roku 1947 w tym samym mieście. Był malarzem-samoukiem, inspirującym się twórczością Józefa Brandta, Alfreda Wierusza-Kowalskiego, Józefa Chełmońskiego czy Kossaków. Tworzył sceny batalistyczne, zimowe pejzaże, sceny z polowań czy martwe natury. Jego malarstwo charakteryzowało się zdecydowanymi pociągnięciami pędzla oraz wyczuciem koloru i bryły. Zygmuntowicz uczestniczył w wystawach w wielu polskich miastach, m. in. Lublinie, Katowicach, Gdyni, Warszawie (TZSP). Obrazy artysty można podziwiać w Muzeum Narodowym w Warszawie, a także Łańcucie, Łodzi i Lesznie.

5. Rajmund Kanelba (Kanelbaum) żydowski przedstawiciel Ecole de Paris urodził się w Warszawie w 1897 roku, zmarł w Londynie w 1960 roku. Edukację z zakresu malarstwa pobierał w warszawskiej Klasie Rysunkowej u Jana Kazimierza Kauzika, a następnie w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie pod opieką Stanisława Lentza i Tadeusza Pruszkowskiego. Uzupełniał swoją wiedzę także w Wiedniu i Paryżu, gdzie włączył się do środowiska École de Paris. Artysta przyjaźnił się z Romanem Kramsztykiem. W twórczości Rajmunda Kanelby pojawiają się martwe natury, sceny rodzajowe, pejzaże czy portrety (szczególnie studia kobiet i dzieci, np. portret królowej Elżbiety II na zamówienie Regiment of the Grenadier Guards w Londynie). Tematyka portretowa przyniosła mu dużą popularność. Kanelba uprawiał malarstwo olejne, posługiwał się także gwaszem i akwarelą. Początkowo, obrazy Kanelby charakteryzowały się "skłonnością do idealizowania" i "akademickością". Kolejne etapy jego twórczości naznaczone są wpływem współczesnego mu malarstwa francuskiego. Artysta wielokrotnie wystawiał w Polsce i poza jej granicami. Jego debiut datuje się na rok 1921, kiedy wziął udział w II Wystawie Sztuki Żydowskiej w Warszawie. Uczestniczył w paryskich Salonach, swoje obrazy prezentował także m. in. w Londynie, Berlinie, Brukseli, Nowym Jorku czy Filadelfii. Wystawy indywidualne artysty miały miejsce np. w galeriach Bernheima (1928), Zborowskiego (1928, 1929, 1933), Berthe Weill (1932) czy Jadwigi Zakowej (1933) w Paryżu. W roku 1926 malarz zamieszkał w Paryżu. W okresie wojennym i później przebywał również w Anglii, Stanach Zjednoczonych czy Francji. Kanelba należał do Cercle des Artistes Polonais, ugrupowania Nowa Generacja i Grupy Artystów Polskich w Paryżu (był jej współtwórcą, obok Pankiewicza, Gottlieba, Meli Muter, Alicji Halickiej, Tamary Łempickiej i Augusta Zamoyskiego). Obrazy artysty zakupił Rząd Francuski i British Council. Jego dzieła znajdują się w zbiorach Norton Museum na Florydzie, Muzeum Sztuki w Łodzi i Żydowskim Instytucie Historycznym w Warszawie.

6. Żuławski Marek urodził się w Rzymie w 1908 roku, zmarł w Londynie w roku 1985. Uznany malarz i grafik. Pochodził z rodziny uzdolnionej artystycznie. Jego ojciec, Jerzy Żuławski był pisarzem, filozofem, autorem trylogii "Na srebrnym globie", bracia: Juliusz - poetą, prozaikiem, Wawrzyniec – muzykologiem. Dzieciństwo spędził w Zakopanem. Był studentem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1926-1933. Jego profesorami byli Karol Tichy i Felicjan Szczęsny Kowarski. W 1935 roku podróżował po Europie. Jako stypendysta wyjechał do Paryża, a w roku 1937 na stałe zamieszkał w Londynie. Zajmował się malarstwem sztalugowym, malarstwem ściennym (był ceniony w tej dziedzinie w Wielkiej Brytanii), a także projektowaniem plakatów. Marek Żuławski wykonywał kolaże, grafikę warsztatową, był autorem kilku książek, w tym o malarstwie angielskim ("Od Hogartha do Bacona"). Ponadto dla radia BBC przygotowywał felietony z dziedziny plastyki. W roku 1946 udał się do powojennej Polski. Podróż ta zdeterminowała i wzmocniła jego zainteresowania tematyką ludzkiego losu. Żuławski na Festiwalu Brytyjskim w 1951 roku przygotował fresk w pawilonie wystawowym Homes and Gardens. Siedem lat później uczestniczył w ekspozycji "Religious Theme" w Tate Gallery, wystawiał także m. in. w Bedford House Gallery. Artysta aktywnie uczestniczył działaniach polskiej emigracji, przyjaźnił się z Feliksem Topolskim czy Marianem Szyszko-Bohuszem. Artysta wystawiał m. in. w Instytucie Propagandy Sztuki i galeriach w Londynie. Zwiedził Szwajcarię, Włochy, Grecję, Bliski Wschód. Jego pasją była wspinaczka górska. Prace malarza znajdują się m. in. w Archiwum Emigracji przy Bibliotece Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Inspiracje do swoich obrazów czerpał z życia codziennego, ludzkiej pracy. Główną rolę w jego sztuce odgrywał człowiek. Interesowała go tematyka religijna, czerpał motywy z Biblii czy mitologii, zajmowały go problemy etyczne. W okresie powojennym, według opinii Stanisława Frenkiel, malarstwo Marka Żuławskiego nawiązywało do "dramatycznego realizmu, ze skłonnością do ekspresji i do wyrazistych form o mocnym kontuarze". Wcześniej, artysta malował pejzaże, portrety czy wnętrza utrzymane w stylistyce postimpresjonizmu. Według Słownika Malarzy Polskich artysta: "chętnie stosował proste środki artystyczne, zwłaszcza zdecydowane, płasko kładzione kolory i obwodzenie postaci konturem. Dbał o logiczną konstrukcję i równowagę swych kompozycji […]. Mówił o swoim malarstwie, że jest pełne aluzji, tworzył bowiem najczęściej sztukę o charakterze narracyjnym i moralizatorskim, głęboko zaangażowaną w dramat ludzkiej egzystencji". Żuławski często stosował połączenia farby olejnej z lakierem, co nadawało jego obrazom charakterystyczny wymiar. W technice malarskiej stosował także akryl i kolaż.

7. Jadwiga Maziarska urodziła się w Sosnowcu w roku 1913, zmarła w Krakowie w 2003 roku. Edukację artystyczną rozpoczęła w Prywatnej Szkole Malarskiej A. Terleckiego w Krakowie. Następnie była studentką Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w latach 1934-39. Kształciła się pod opieką m. in. prof. Ignacego Pieńkowskiego. Przez rok studiowała także prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Jej twórczość artystyczna skupiała się przede wszystkim wokół problematyki struktury dzieła i jego materii (wówczas miało to charakter niezwykle nowatorski, ale też z racji niedocenienia przez krytyków, stało się przyczyną jej artystycznego odosobnienia). Od roku 1946 Maziarska zajmowała się wzbogacaniem faktury obrazu. Powierzchnia dzieła stanowiła obiekt szczególnego jej zainteresowania, ale równie ważna była intuicyjność w podejściu do procesu tworzenia, poczucie twórczego "objawienia". Jej pierwsza aplikacja była wykonana ze skrawków wielobarwnych tkanin o rozmaitym splocie. Interesująca jest m. in. seria prac stworzonych z połączenia farby olejnej ze stearyną (pierwsze takie dzieło "Skazy niepisanych poematów" wystawiany był na słynnej krakowskiej wystawie "Dziewięciu" w roku 1955). Lata 70-te to zwrócenie się w kierunku form zgeometryzowanych, jednolitych fakturowo, często ograniczonych tylko do czerni i bieli. W kolejnych dekadach widać fascynacje artystki kolorem. Jadwiga Maziarska w sposób głęboki odczuwała przemijalność i upływ czasu. Mówiła: "ta zmieniona przez czas materia, także w dziełach sztuki, w swej jak gdyby makropostaci przejmuje mnie najgłębiej. Lubię patrzeć na fragmenty materii malarskiej obrazów impresjonistów i dzieła sztuki Wschodu, w których prócz samej wizji robi wrażenie działanie czasu". J. E. Dutkiewicz pisał: "sztuka Maziarskiej jest sztuką znaków. Ich kształty i barwy są metaforą treści ukrytych w człowieku i przyrodzie". Artystka był członkiem Grupy Młodych Plastyków (zadebiutowała w niej w 1946 roku), Klubu Artystów, Grupy Zagłębie. Byłą współtwórcą Stowarzyszenia Artystycznego Grupa Krakowska, z którym uczestniczyła we wszystkich zbiorowych wystawach. Maziarska oprócz malarstwa, się również projektowaniem tkanin i scenografią (pracowała w teatrze lalkowym w Opolu). Do jej dorobku artystycznego zalicza się ponad 10 wystaw indywidualnych (ostatnia miała miejsce w Warszawie w roku 1989), a także zbiorowych w Polsce i poza jej granicami. Została uhonorowana Nagrodą im. Jana Cybisa w 2001 roku. Prace Maziarskej znajdują się m. in. w zbiorach muzeów w Krakowie, Warszawie, Katowicach.

8. Erna Rosenstein urodziła się we Lwowie w 1913 roku, zmarła w roku 2004. Była studentką Wiener Frauen Akademie w Wiedniu i Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jej profesorem był m. in. Wojciech Weiss. Zajmowała się malarstwem sztalugowym, a także rysunkiem i poezją. W jej twórczości można dostrzec wpływ J. Miro i surrealizmu. Artystka była związana ze środowiskiem "Grupy Krakowskiej", uczestniczyła w przygotowaniach spektaklów Teatru Cricot, aktywnie działała również w środowisku powojennej awangardy artystycznej. II wojna światowa zastała ją we Lwowie. Artystka przebywała w tamtejszym getcie, z którego szczęśliwie udało jej się uciec. Po zakończeniu wojny zamieszkała w Krakowie. Wyrazem jej buntu wobec realizmu socjalistycznego było zaprzestanie działalności artystycznej od 1946 do 1951 roku. Rosenstein uczestniczyła m. in. w Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie (lata 1948-49), wystawie "Dziewięciu" (1955 rok), Festiwalach Polskiego Malarstwa Współczesnego w Szczecinie (1962-1988), także w ekspozycjach w Galeriach Krzysztofory czy Krzywe Koło. Jej działalność artystyczna została wyróżniona Nagrodą Krytyki Artystycznej im. C.K. Norwida i Nagrodą im. J. Cybisa. Artystka była żoną Artura Sandauera.

9. Jerzy Nowosielski urodził się 7 stycznia 1923 roku w Krakowie, zmarł 21 lutego 2011 roku w rodzinnym mieście. Był artystą inspirującym się sztuką sakralną i ikoną. W jego odczuciu malarstwo było połączeniem abstrakcyjnych i materialnych aspektów rzeczywistości. Tworzył pejzaże, sceny figuralne we wnętrzach, akty. W jego twórczości widać fascynację kobiecym ciałem, które łączy duchowość z fizycznością. Malował również portrety męskie, martwe natury, pejzaże. W latach wojennych i po jej zakończeniu interesował się abstrakcją geometryczną i surrealizmem.

Został wychowany w tradycji prawosławnej. Jego ojciec Stefan był unitą, śpiewał w chórze cerkiewnym. Nowosielski jako czternastoletni chłopiec wyjechał do Lwowa i Ławry Poczajowskiej oraz zwiedził Muzeum Ukraińskie we Lwowie, którego kolekcja ikon wywarła ogromny wpływ na przyszłą twórczość artysty. Pisał: " Pierwszy raz spotkałem się z wielką sztuką w takim stężeniu i w takiej ilości. Wrażenie było tak silne, że tego spotkania nigdy nie zapomnę. Patrząc odczuwałem po prostu ból fizyczny… nie byłem w stanie przejść z jednej Sali do drugiej. Były to pierwsze w moim życiu arcydzieła sztuki, których oddziaływania doświadczyłem bezpośrednio, a nie za pośrednictwem reprodukcji czy fotografii". "Wszystko to, co później w życiu realizowałem w malarstwie, było, choćby nawet pozornie stanowiło odejście, określone tym pierwszym zetknięciem się z ikonami w lwowskim muzeum. Ustawiło mnie ono, jak się to mówi, na całe życie"(Jerzy Nowosielski, Galeria Starmach, Fundacja Nowosielskich, 2003 s. 547) Nowosielski podjął studia na Wydziale Malarstwa Dekoracyjnego Kunstgewerbeschule w Krakowie w roku 1940. Jego profesorem w tym okresie był m. in. Stanisław Kamocki. Przez cztery miesiące 1942 roku przebywał w Ławrze św. Jana Chrzciciela, gdzie ponownie zetknął się z ikoną oraz ikonopisaniem, które zaczął praktykować. Zdobywał tam wiedzę z zakresu kompozycji i historii sztuki ikonopistów, a także malował swoje pierwsze ikony. Jego wiara nacechowana była jednak okresem zwątpienia, a sztukę, którą tworzył określał jako ciągłą walkę dobra ze złem. Podczas malowania cerkwi w Bolechowie zachorował na przewlekłe zapalenie stawów i powrócił na leczenie do Krakowa. Pisał: " i właśnie w trakcie tej choroby w Krakowie w pewnym momencie utraciłem wiarę metafizyczną, stałem się ateistą i to ateistą przekonanym, to znaczy ontologicznym, nie praktycznym" (s. 551)Po powrocie w roku 1943 współpracował z kręgiem Grupy Krakowskiej (wziął udział w jej konspiracyjnej wystawie). Artysta uczestniczył w konspiracyjnym życiu artystycznym rodzinnego miasta. W 1944 roku Nowosielski sprzedał swój pierwszy obraz Tadeuszowi Cybulskiemu. Po zakończeniu działań wojennych rozpoczął studia na ASP pod opieką E. Eibischa (w II półroczu nauki, na przełomie 1945/46 roku uzyskał ocenę celującą z malarstwa). Zrezygnował jednak z kształcenia akademickiego i rozpoczął pracę u boku Tadeusza Kantora (przez okres dwóch lat artysta mieszkał wspólnie z Kantorem i jego żoną). W roku 1947, pomimo nieukończenia studiów wyższych i dzięki interwencji Kantora w Ministerstwie Kultury i Sztuki, Nowosielski został jego asystentem w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych. Pracował tam do roku 1950. Artysta swoje prace pokazywał już w 1946 roku na wystawie zbiorowej Grupy Młodych Plastyków. Helena Blumówna pisała wtedy: "Nowosielski Jerzy cała uwagę skupia na zagadnieniu formy, z wyłączeniem kubizmu i abstrakcjonizmu. Forma istnieje dla niego w związkach z konkretnym kształtem, ale obie współmiernie uproszczone, sprowadzone do elementarnych kształtów i zarysów. Podobnie kolor, którego nie rozprasza, a ujmuje w jego istocie. Stąd monumentalność i lapidarność, jaka niekiedy przywołuje nam wspomnienie quattrocenta". W roku 1948 uczestniczył w I Wystawie Sztuki Nowoczesnej. Zaprezentował wówczas prace z nurtu abstrakcji geometrycznej. Nowosielski przeprowadził się do Łodzi w roku 1950. W okresie socrealizmu zaprzestał wystawiania, zajmując się zamiast tego scenografią (np. w Teatrze Arlekin w Łodzi, pełnił funkcję kierownika artystycznego Państwowej Dyrekcji Teatrów Lalek). Malował także kościoły i cerkwie (np. cerkwię prawosławną w Gródku). Stworzył polichromie w cerkwi w Zawierciu, Jeleniej Górze, Kętrzynie, dla kościoła Redemptorystów w Krakowie, malowidła i wystrój dla kościoła w Wesołej k. Warszawy. Tadeusz Chrzanowski o polichromiach artysty pisał: "Na czym jednak polega bizantyńskość Nowosielskiego? Z jednej strony jest to czerpanie z "greckich" wzorów, czerpanie tak bezpośrednie i wierne, jak to było praktykowane wśród ruskich "żywopisów". Powtórzenie schematu ikonograficznego jest tu bowiem nie plagiatem, lecz kanwą […]. Z drugiej - jest jeszcze ów bizantyński horror vacui, który każe artyście zapełniać wszelkie dostępne miejsca malowidłami […]. Artysta maluje tu naprawdę, a nie przenosi w taki czy inny sposób na tynk zawczasu przygotowane wzory" (s. 576).

Pierwsza wystawa indywidualna artysty odbyła się w Łodzi w roku 1955 (za granicą – w Pradze w 1958 r.). Po uzupełnieniu wykształcenia, pracował także jako pedagog np. na PWSSP w Łodzi (prowadził pracownię Projektowania Tkanin Dekoracyjnych, zajęcia na Wydziale Malarstwa) i Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1962 roku). Tytuł profesora zwyczajnego uzyskuje w roku 1985. W latach 70-tych ponownie zajął się realizacjami sakralnymi (stworzył m. in. ikony dla cerkwi w Krakowie oraz ołtarz i obrazy dla kościoła Reformatorów w tym samym mieście). Do jego dorobku zaliczają się także refleksje teoretyczne o sztuce, wydane w publikacji "Inność prawosławia" czy wieloletnia współpraca z miesięcznikiem "Znak". Obrazy Nowosielskiego w latach 80-tych pokazywano głównie w obszarze kultury niezależnej. Artysta był członkiem ZPAP, grupy Piąte Koło, II Grupy Krakowskiej. Należał także do Fundacji Kultury Polskiej, zajmującej się promocją polskiej kultury, historii i nauki za granicą. Przyjaźnił się m.in. z Jerzym Tchórzewskim, Kazimierzem Mikulskim, Tadeuszem Brzozowskim, Tadeuszem Różewiczem. Brał udział w licznych wystawach w kraju (m. in. w historycznej wystawie "Dziewięciu" wspólnie z Marią Jaremą, Tadeuszem Kantorem czy Jonaszem Sternem) i za granicą (np. na Biennale w Wenecji i Sao Paulo, wystawy w Nowym Jorku i Paryżu). Za swoją działalność został wyróżniony m. in. nagrodami II (1962) i I stopnia (1973, 1981, 1997) Ministra Kultury i Sztuki, nagrodą im. Brata Alberta za twórczość malarską czy najwyższym odznaczeniem cerkwi prawosławnej w Polsce - Medalem św. Marii Magdaleny II stopnia w roku 1985. Artyście przyznano doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w roku 2000. Prace artysty znajdują się w zbiorach m. in. Muzeum Narodowego w Warszawie i Krakowie czy Muzeum Sztuki w Łodzi, a także w zbiorach prywatnych zarówno w Polsce, jak i USA, Szwecji i Kanadzie. Nowosielski wraz z żoną założył także Fundację Nowosielskich, która przyznaje nagrody uzdolnionym, młodym twórcom.