Październik 2013 – Chełmoński, Czahórski, Gerson... Nowa kolekcja malarstwa

Warto także zwrócić uwagę na interesujący autoportret Wlastimila Hofmana, urokliwy pejzaż Henryka Haydena czy piękną martwą naturę autorstwa Włodzimierz Terlikowskiego.

Wojciech Gerson (1831-1901)
„Grzybobranie”1858 r.

olej/płótno, wym.: 56,5 x 44,5 cm, sygn. i datowany p. d.: „WG/1858″

„Grzybobranie”, datowane na rok 1858 powstało gdy Gerson miał 27 lat (a więc we wczesnym etapie jego artystycznej kariery). To dzieło klasy muzealnej, o szczególnej wartości artystycznej wpisuje się w nurt ludowości oraz zainteresowania artysty etnografią. Malarz odbył liczne podróże po kraju, które niejednokrotnie stawały się inspiracją do tworzonych obrazów. „Grzybobranie” stanowi zarazem przykład idealizowania życia na wsi. Zdaniem Armanda Vertulani to ojciec artysty, właściciel cegielni na Mokotowie, zaszczepił w nim zamiłowanie do ludowości. Józef Chełmoński, jeden z uczniów Wojciecha Gersona, w artykule napisanym po śmierci nauczyciela zanotował, m.in.: „… w obrazie zaczerpniętym z najbliższych motywów swojskich, pod tytułem „Dziewczyna na grzybach” doskonałe jest oświetlenie z tyłu słońcem, a w figurze jakieś zamyślenie, które tłumaczy się wybornie; u stóp koszyk z grzybami. Postać pełna charakteru. Z tyłu las, studiowany prawdziwie, przesiąknięty światłem słonecznym”. Podczas pobytu w Paryżu i nauki w pracowni Léona Cognieta w roku 1856, Gerson poświęcał dużo miejsca w swojej twórczości tematyce ojczyzny. W listach do rodziców pisał: „ciągle mi tu źle i cudzo”. We Francji artysta spotkał się z Cyprianem Kamilem Norwidem, a także założył własną pracownię przy rue Lamartine, gdzie spotykali się polscy artyści (w miejscu tym pracowali później Juliusz Kossak, Franciszek Tepa, Feliks Sypniewski czy Henryk Pillati). W 1857 roku malarz udał się jeszcze do Rzymu, ale już w roku następnym wrócił do Polski. W roku powstania „Grzybobrania” Gerson otworzył swoją pracownię na ulicy Miodowej 1 w Warszawie, która stała się miejscem spotkań i dyskusji artystów stolicy. W tym czasie zrodził się także pomysł powstania Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (Gersona określa się jako jednego z inicjatorów tej koncepcji, był wieloletnim wiceprezesem Zachęty). W 1859 roku akademia w Petersburgu nadała malarzowi tytuł „niekłassnyj chudożnik” w zakresie malarstwa historycznego i pejzażowego.

Bibliografia do obrazu:
– J. Chełmoński, Wojciech Gerson, „Biblioteka Warszawska”, 1902, t. II, s. 509-510;
– M. Gerson-Dąbrowska, Polscy artyści, Warszawa 1930, s. 204;
– K. Molendziński, Wojciech Gerson 1831-1901, Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych, Warszawa 1939, s. 65, nr 59
– A. Vetulani, A. Ryszkiewicz, Materiały dotyczące życia i twórczości Wojciecha Gersona, Wrocław 1951, s. 22, nr 59 (obraz wymieniony w rozdziale pt.: Własnoręczny katalog prac Wojciecha Gersona)
– A. Ryszkiewicz, Początki handlu obrazami w środowisku warszawskim, Wrocław 1953, s. 113, nr 16;
– Wojciech Gerson 1831-1901. Katalog wystawy monograficznej, [red. J. Zielińska], Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1978, s. 73, nr kat. I/B 30 (obrazy zaginione; tu inne wcześniejsze pozycje bibliograficzne)
– E. Micke-Broniarek, Wojciech Gerson 1831-1901 [w:] Malarstwo polskie w zbiorach prywatnych, Warszawa 1995, s. 26-27, il. 26 na s. 27 [Grzybobranie]

Józef Chełmoński (1849–1914)
„Wrony”

olej/tektura, wym.: 30 x 48 cm, sygn. p. d.: „Chełmoński”

Motywy ptaków, takie jak w obrazie „Wrony”,  dość często pojawiają się w twórczości Chełmońskiego. Umiłowanie i zachwyt nad ojczystą przyrodą, a także umiejętność niezwykle wnikliwego jej przedstawiania na płótnie są charakterystyczne dla jego malarstwa. Artysta potrafił ujrzeć piękno nawet w zwykle słabo dostrzeganych elementach natury, a dzięki wyostrzonemu zmysłowi obserwacji i wrodzonej malarskiej wrażliwości, nadać im wartość i znaczenie. Irena Kossowska pisze: „nostalgiczną aurę krajobrazów intensyfikują ptaki – czajki, żurawie, czaple, kurki wodne i kuropatwy – zawisłe w powietrzu, krążące nad ziemią, brodzące po wodzie, formujące trójkąt klucza”. Po powrocie z zagranicy „swojski pejzaż odradza twórczość Chełmońskiego […] Braterstwo z przyrodą staje się dla artysty lekarstwem na wszelkie bolączki i wątpliwości życia”.

Wojciech Weiss (1875-1950)
„Żonkile”

olej/płótno, wym.: 45 x 32 cm, sygn. p. d.: „w.weiss”

Konstanty Laszczka (1865-1956)
„Koza”

1926 r., majolika, wys. 37,5 cm, sygn. i datowany u podstawy: „K. Laszczka 1926″

Władysław Czachórski (1850–1911)
„Zamyślona”

1889 r., olej/płótno, wym.: 90 x 58 cm, sygn. l. d.: „W. Czachórski”

Obraz stanowi szkic do dzieła „Flirt” z 1889 r., wystawianego w domu aukcyjnym Sotheby w Londynie w 2011 r. „Zamyśloną” można zaliczyć do typowych dzieł Władysława Czachórskiego, ukazujących tzw. sceny salonowe. Henryk Piątkowski w publikacji „Władysław Czachórski z 32 reprodukcjami” z roku 1927, zwraca uwagę, że głównym tematem u artysty jest „wdzięk postaci kobiecej, a roztacza się on w tej sferze życia, która nie dozwala nawet na zbyt silne objawy uczuć. Świat wytworzony przez naszego mistrza jest jakimś wymarzonym Eldorado szczęśliwości, beztroski, wiecznej pogody, ciągłego uśmiechu i wytworności […] to świat wskrzeszony wolą artysty z pożółkłych kart kronik i pamiętników historycznych”. Autor podkreśla, że to właśnie Czachórski, wspólnie z Brandtem czy Alfredem Kowalskim przyczynili się do wzrostu popularności polskiej sztuki za granicą, szczególnie w Niemczech, Stanach Zjednoczonych i Anglii. Sukces malarstwa Czachórskiego za granicą sprawił, że niewiele jego dzieł trafiło na rynek polski, a tym samym nie był dobrze znany w ojczyźnie. Piątkowski podkreśla, że malarz często powielał tematy swoich obrazów, odtwarzał te same stroje czy inne szczegóły, jednak nigdy nie przygotowywał kopii swoich obrazów. Każde jego dzieło było starannie wykończone i przemyślane.

Feliks Michał Wygrzywalski (1875-1944)
„La gitara”

olej/płótno, wym.: 75 x 56 cm, sygn. l. d.: „F.M.Wygrzywalski”

Wlastimil Hofman (1881-1970)
„Autoportret”

1930 r., olej/sklejka, wym.: 16 x 12,2 cm, sygn. i datowany l. g.: „1930/Wlastimil/Hofman”, na odwrocie autorska dedykacja:„Najdroższej/Adziuszce/mój autoportret/ po zapaleniu/opłucnem/Wlasta/29/IX 1930″

Wyjątkowość pracy wiąże się z przedstawieniem oprócz wizerunku samego artysty, portretu jego ukochanej żony Ady Hammerowej.

Włodzimierz Terlikowski (1873-1951)
„Kwiaty”

1922 r., olej/płótno, wym.: 38 x 55 cm, sygn. i datowany p. d.: „1922/W Terlikowski”

Henryk Hayden (1883-1970)
„Pejzaż”

olej/sklejka, wym.: 32 x 43 cm, sygn. p. d.: „Hayden”

Jan Cybis (1897-1972)
„Kwiaty”

1944 r., akwarela/papier, wym.: 36 x 48 cm w św. p-p., sygn. i datowany l. d.: „Jan Cybis. 44 r”

Prezentowana akwarela „Kwiaty”, która powstała jeszcze w trakcie II wojny światowej, wpisuje się w typową działalność malarską Cybisa z tamtego okresu. Artysta bowiem, w wyniku wojennej zawieruchy, braku pracowni, płócien i farb, musiał zrezygnować z techniki olejnej. Jak pisze Jerzy Zanoziński: „ponieważ jednak nie mógł istnieć bez tworzenia, pocieszał się z konieczności akwarelą, której przedtem nie uprawiał. Tym sposobem malarstwo akwarelowe weszło w jego nawyk, utrzymując się […] jako osobna i piękna dziedzina twórczości”. Akwarela była więc sposobem na uzewnętrznienie malarskiego talentu Cybisa w ekstremalnie trudnych latach wojennych. Wcześniej przez niego nie stosowana nieoczekiwanie stała się istotnym elementem twórczej działalności. W oczywisty więc sposób, właśnie akwarele i rysunki, a nie oleje były pierwszymi, jakie można było obejrzeć po zakończeniu wojny (za rysunek „Most Poniatowskiego” otrzymał pierwszą po wojnie nagrodę przyznaną przez Ministra Kultury i Sztuki). Na niezwykły urok akwarel Cybisa zwrócił uwagę także Marian Turwid, który relacjonując wrażenia z wystawy w Bydgoszczy opisuje zaprezentowane tam akwarele jako „wyborne, urzekające świeżością i bezpośredniością ujęcia […] Akwarele jego nie mają w sobie nic z tak typowej dla akwarelistów-wirtuozerii. Że dalej – nie są one dla artysty celem – ale wyłącznie – środkiem. Nie stanowią bowiem przedmiotu zabawy – uroczej, ale błahej, ale są jak gdyby wstępnym studium, pierwszym krokiem czy etapem, zanotowaną na gorąco uwagą. Na gorąco ale i – na serio”.
Rok przed powstaniem „Kwiatów” artysta wrócił do Warszawy, z którą związał się już na stałe. Podczas powstania warszawskiego 1944 roku, malarz przebywał w stolicy, jednak ostatnie miesiące tego roku i pierwsze roku 1945 spędził jeszcze w Milanówku. W kwietniu ponownie wrócił do Warszawy. Pierwsze po wojnie prace olejne Cybisa zostały zaprezentowane na Salonie Wiosennym w Muzeum Narodowym w Warszawie w roku 1946.

Noty Biograficzne:

1. Wojciech Gerson urodził się w 1831 roku w Warszawie, zmarł w roku 1901 w tym samym mieście. Był malarzem, rysownikiem, ilustratorem, wybitnym przedstawicielem akademizmu i realizmu lat 80. i 90. Gerson silnie związany był z rodzinnym miastem, działał jako pedagog i krytyk sztuki. Studia podjął w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, m. in. pod opieką M. Zaleskiego i J. F. Piwarskiego. Swoją wiedzę artystyczną uzupełniał na Akademii Petersburskiej (został nawet profesorem tej uczelni). Gerson brał także udział w zajęciach L. Cognieta w Paryżu oraz samodzielnie studiował sztukę dawnych mistrzów zwiedzając liczne muzea i galerie. Malarz interesował się etnografią. Wraz z grupą absolwentów skupionych wokół Marcina Olszańskiego pieszo zwiedził znaczną część Polski (Lubelszczyznę, Mazowsze, Kujawy, Kielecczyznę, Pojezierze Augustowskie, Małopolskę, Podhale), jak również Wilno i Kowno. Podróże te znalazły odzwierciedlenie w tworzonych ilustracjach, m. in. do wydawnictwa Oskara Kolberga „Lud”. Na emigracji Gerson znalazł się wśród takich twórców, jak Cyprian Kamil Norwid, Henryk Pillati czy Teofil Kwiatkowski. Ogromną zasługą malarza było zainicjowanie wspólnie z A. Schouppem w roku 1858 powstania Krajowej Wystawy Sztuk Pięknych, przekształconej później w Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych (był jej wiceprezesem, pomysłodawcą i współorganizatorem wielu wydarzeń artystycznych). Gerson zasłynął również jako wybitny pedagog: był nauczycielem w Instytucie Głuchoniemych, Zakładzie Szmita dla kobiet, w warszawskiej Szkole Rysunkowej (jego uczniami byli np. Jan Stanisławski, Józef Chełmoński, Edward Okuń, Leon Wyczółkowski, Władysław Podkowiński), prowadził także lekcje prywatne. Ilustracje Gersona zdobią „Pisma” Adama Mickiewicza czy „Bajki i przypowieści” Ignacego Krasickiego. Był autorem tłumaczeń publikacji z zakresu teorii i praktyki malarskiej (np. Leonarda da Vinci „Rozprawy o malarstwie”, J. Del Medico „Anatomii dla użytku malarzów i rzeźbiarzów ułożonej”) i własnych dzieł w tej tematyce (m. in. „Współczesne kierunki malarstwa”). Jego działalność była niezwykle szeroka i różnorodna. Obejmowała również teatr i literaturę (był kierownikiem artystycznym czasopism „Przyjaciel dzieci”, „Wieniec” oraz pomysłodawcą dwutygodnika „Świat artystyczny”). Artysta uczestniczył w wielu wystawach krajowych i zagranicznych. Prezentował swoje prace w warszawskim TZSP (corocznie 1860-1900), Salonie Artystycznym (1888-1899) i Salonie A. Krywulta (1887, 1889, 1892, 1893, 1896, 1900) oraz w krakowskim Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (1855-1901). Wziął udział w Pierwszej Wielkiej Wystawie Sztuki Polskiej urządzonej w Krakowie w 1887. Obrazy pokazywał na międzynarodowych ekspozycjach w Paryżu (1867, 1875, 1876, 1883, 1888, 1889, 1890, 1894, 1895, 1896, 1897, 1898, 1899, 1900), Wiedniu (1873, 1882, 1886, 1888), Petersburgu (1873, 1878, 1881, 1882, 1884, 1885), Londynie (1873), Filadelfii (1876), Monachium (1897, 1880), Moskwie (1882), Berlinie (1891) i Los Angeles (1894). Gerson otrzymał medal na Powszechnej Wystawie w Wiedniu (1873), Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Paryżu (1889), Światowej Wystawie w Chicago (1893) i Międzynarodowej Wystawie Sztuki w San Francisco (1894). Indywidualna wystawa zorganizowana za życia artysty odbyła się w Lublinie w 1884 roku.

Wojciech Gerson malował obrazy o tematyce historycznej (były one wyrazem patriotycznej postawy malarza i jego zaangażowania w sprawy narodowe), religijnej (obrazy ołtarzowe i malowidła w Polsce, Rosji, Austrii) czy alegorycznej (np. sale hotelu Victoria). Artysta jest znany z realistycznego malarstwa pejzażowego, które stanowi ogromny wkład w polską sztukę XIX wieku. Znaleźć w nim można tematy odwołujące się do etnograficznych zainteresowań twórcy, życia polskiej wsi i krajobrazów ojczystych. Wyjątkowo bliskie malarzowi były Tatry, widoki masywów górskich, lasy. Jako dojrzały twórca Gerson zajmował się również malarstwem portretowym, które charakteryzowało się psychologiczną analizą postaci, jednak nadal utrzymane było w nurcie realistycznym. Artysta posługiwał się technikami olejnymi, akwarelami, rysunkiem, litografią, tworzył malarstwo freskowe i sztalugowe.

2. Józef Chełmoński urodził się w 1849 roku w Boczkach pod Łowiczem, zmarł w Kuklówce w 1914 roku. Był jednym z najwybitniejszych malarzy realistów i pejzażystów schyłku XIX i początku XX wieku, twórcą wiejskich scen rodzajowych z Polski i Ukrainy oraz wizerunków koni. Początkowo uczył go ojciec, następnie studiował w Klasie Rysunku w Warszawie oraz prywatnie u Wojciecha Gersona. Był także studentem monachijskiej Akademii w pracowniach A. Strähubera i H. Anschütza. W Monachium był związany ze środowiskiem skupionym wokół Józefa Brandta i Maksymiliana Gierymskiego. Przez dwanaście lat mieszkał w Paryżu, gdzie brał udział w oficjalnych Salonach i odniósł ogromny sukces. Malarz odwiedził także Wiedeń, Wenecję i Rzym. Wyjazd do Francji ułatwił mu Cyprian Godebski, mecenas sztuki. Artysta pracował jako ilustrator w czasopiśmie „Le Monde Illustré”. W Paryżu współpracował ze znanym marszandem Adolphem Goupilem, co przyniosło mu spore zyski finansowe. Duża ilość zamówień wpłynęła jednak negatywnie na poziom artystyczny jego obrazów. W roku 1881 sytuacja materialna Chełmońskiego zaczęła się pogarszać. Po powrocie do Polski nastąpiło odrodzenie twórcze artysty, powrót do studiów z natury i tworzenie lirycznych, nastrojowych pejzaży. Chełmoński pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Artystów „Sztuka”, był honorowym członkiem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie (od 1904 r.) oraz Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie (od 1907 r.). Pierwsza wystawa, na której artysta wystawia swoje prace odbyła się w 1869 roku w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych (swoje obrazy prezentował na kolejnych dorocznych wystawach Zachęty). Prawdopodobnie dwa lata później udał się na Ukrainę na zaproszenie Feliksa Krzyżanowskiego. Chełmoński był laureatem wielu nagród, m. in. złotego medalu na Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Paryżu, dyplomu na Międzynarodowej Wystawie w Berlinie, dwukrotnie nagrody im. Probusa Barczewskiego (przyznaną przez krakowską Akademie Umiejętności), a w 1913 roku uzyskał jubileuszową nagrodę za całokształt twórczości, przyznaną przez warszawską Zachętę. W roku 1890 Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie przygotowało zbiorową wystawę prac Chełmońskiego. Na początku 1914 roku pogorszył się stan zdrowia artysty, dostał ataku apopleksji, w wyniku której doznał częściowego paraliżu ręki. Umarł w Kuklówce w kwietniu tego samego roku.

3. Wojciech Weiss urodził się w miejscowości Leorda w Rumunii w 1875 roku, zmarł w roku 1950 w Krakowie. Studia podjął w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych u takich profesorów jak Jan Matejko, Władysław Łuszczkiewicz, Florian Cynk, Leon Wyczółkowski i Julian Fałat. Skończył je zdobyciem złotego medalu i stypendium dr Franciszka Urbańskiego. Wiedzę uzupełniał także we Włoszech i Paryżu. Weiss był malarzem, grafikiem i rysownikiem. Jego prace utrzymane są w nurcie ekspresjonizmu i koloryzmu lat 20- i 30-tych ubiegłego wieku. Wpływ na twórczość artysty miał Jacek Malczewski i Leon Wyczółkowski oraz sam Matejko, dzięki któremu został przyjęty do SSP. To właśnie pod jego wpływem malował obrazy o tematyce historycznej (np. „Wjazd Bolesława Chrobrego do Kijowa”). Zajmował się także pejzażami, tworzył pełne dramatyzmu wizerunki miast z przełomu wieków (n. „Autoportret z maskami”) czy akty i portrety (głównie żony Ireny, która była jego ulubioną modelką). Weiss dużo podróżował. Odwiedził m. in. Wiedeń, Paryż czy Pragę. Współpracował z warszawską „Chimerą”, był członkiem zarządu Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie, wiedeńskiej „Secesji”, a w 1908 roku przyznano mu stanowisko prezesa Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Sukcesy osiągał nie tylko w działalności artystycznej (nagroda za całokształt twórczości w 1937 roku, Nagroda Honorowa za obraz „Ryby” w roku 1939 czy Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski w pięćdziesięciolecie działalności) , ale i na kanwie naukowej. Został profesorem nadzwyczajnym Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (był także pierwszym jej rektorem w niepodległej Polsce). Weiss wystawiał swoje prace m. in. w Paryżu,  w salach TPSP czy Salonie  Krywulta. Był jednym z najważniejszych malarzy Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego.

4. Konstanty Laszczka przyszedł na świat w roku 1865 w Makowcu Dużym, zmarł w 1956 roku w Krakowie. Konstanty Laszczka był rzeźbiarzem, ceramikiem, zajmował się grafiką i rysunkiem, a także malarstwem. Edukację artystyczną pobierał w Warszawie w prywatnej szkole rzeźbiarza Jana Kryńskiego, a następnie uzupełniał swoją wiedzę podczas stypendium w Paryżu (wyjechał za granicę dzięki zdobyciu I nagrody w konkursie rzeźbiarskim Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych). W tym czasie utrzymywał kontakty z tamtejszą polską kolonią artystyczną i takimi twórcami, jak Józef Mehoffer, Stanisław Wyspiański i Władysław Ślewiński. W roku w 1899 został profesorem na Wydział Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i funkcję tę pełnił do 1935 roku. Był autorem publikacji „Ceramika artystyczna”, „Keramos” i „Gawędy z uczniami”. Tematyką tworzonych przez niego rzeźb były głównie wiejskie sceny rodzajowe, akty kobiece, typy ludowe. W okresie Młodej Polski w swojej twórczości inspirował się mitologią słowiańską. Nawiązywał także do Rodina, co było widoczne szczególnie w kompozycjach z nagimi, leżącymi postaciami kobiecymi. Do jego dorobku zalicza się również rzeźby monumentalne, medalierstwo i ceramikę. Konstanty Laszczka był członkiem-założycielem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”, należał do Stowarzyszenia „Rzeźba” oraz Polska Sztuka Stosowana. 

5. Władysław Czachórski urodził się w 1850 roku w Lublinie, zmarł w Monachium w 1911 roku. Jego twórczość zalicza się do nurtu akademizmu. Jako dziecko lato spędzał zwykle w rodzinnym majątku Grabowczyk. W wieku 11 lat rozpoczął naukę w gimnazjum w rodzinnym mieście. Talent artystyczny dostrzegł w nim tamtejszy nauczyciel rysunku i kaligrafii, Witold Urbański. Czachórski uczył się także gry na fortepianie (pierwsze lekcje udzielił mu ojciec). Studia artystyczne podjął w warszawskiej Klasie Rysunkowej m. in. pod opieką R. Hadziewicza (po półtorarocznym okresie nauki ukończył ją jako jeden z najlepszych uczniów). Następnie kontynuował edukację w Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie (jego szkice stały się wzorem dla studiującej młodzieży) i Akademii Monachijskiej (jego profesorami byli Anschutz, Seitz, Piloty i Wagner). Swoją wiedzę uzupełniał także we Włoszech (poznawał tam twórczość Massaccia i Carpaccia) oraz Francji. Artysta już podczas studiów cieszył się uznaniem wśród nauczycieli akademickich, którzy kupowali jego obrazy („Tyrolczyka” zakupił ówczesny dyrektor Akademii monachijskiej Wilhelm von Kaulbach). Artysta w trakcie studiów odznaczany był medalami za swoje dzieła (m.in. medalami brązowymi i medalem srebrnym), a Henryk Piątkowski określa go nawet jako „czołowego przedstawiciela akademickiej młodzieży”. Czachórski należał do monachijskiego Kunstvereinu, był członkiem Akademii Berlińskiej i honorowym profesorem Akademii Monachijskiej. W Monachium mieszkał przez 40 lat swojego życia. Mimo to, niemal co roku przyjeżdżał do rodzinnego majątku Grabowczyk, gdzie powstało wiele jego obrazów (na dłużej pozostał w Polsce po śmierci ojca w roku 1877 r.). Artysta uczestniczył w wielu wystawach, w tym kilkakrotnie w Wiedniu, Monachium, Dreźnie czy Krakowie. Swoje prace prezentował także wielokrotnie w Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych, Salonie Ungra (1880 r.), Salonie Krywulta (1889 r., 1901 r.) czy Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych (m. in. w 1874, 1886, 1889 r.). Za scenę z „Kupca weneckiego” otrzymał w 1873 roku srebrny medal Akademii Monachijskiej, a sześć lat później złoty medal za „Aktorów u Hamleta” (podczas II wszechświatowej Wystawy Sztuki w Glaspalast w Monachium). Został także odznaczony bawarskim orde¬rem św. Michała oraz orderem pruskim za przygotowanie oddziału polskich artystów na wystawie berlińskiej w 1891 r. Czachórski należał do jury wystaw powszechnych i do różnych komitetów ogólnych. Artysta otrzymał tytuł honorowego członka Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie w roku 1891. Jego obrazy przyniosły mu europejską sławę. Malarz po śmierci ukochanego brata w 1904 roku postanawił na stałe zamieszkać w okolicach Monachium i wybudować tam dom. Planów tych nie udało mu się zrealizować. Umiera nagle w swojej pracowni 12 stycznia 1911 roku. Jego ciało spoczywa w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Grabowie. W roku 2001 odbyła się monograficzna wystawa artysty w Muzeum Lubelskim. Obrazy Czachórskiego znajdowały się m. in. w zbiorach muzealnych w Krakowie, w Warszawie i Lwowie.

Tematem dzieł Władysława Czachórskiego były przede wszystkim sceny salonowe z postaciami kobiecymi, ale również martwe natury, pejzaże, portrety (np. członków rodziny – stworzony w stylu vandykowskim „Portret kostiumowy brata Stanisława”), widoki wnętrz. Czachórski w swoich kompozycjach przedstawiał także sceny teatralne i kompozycje rodzajowo-historyczne. Artysta słynął z wiernego odtwarzania detali przedmiotów, tkanin czy kwiatów oraz z mistrzowskiego warsztatu. Zdaniem Tadeusza Dobrowolskiego Czachórski opanował „naturalistyczno-fotograficzny rysunek, doskonale odtwarzał jedwabie, atłasy, pióra, perły i wszystkie rekwizyty pompatycznych i dusznych mieszkań […] i to w ten sposób, że wyglądały jak prawdziwe, przy czym w swoją pracę wkładał dużo sumiennego wysiłku”. W jego twórczości dostrzega się nawiązania do sztuki holenderskiej.

6. Feliks Michał Wygrzywalski przyszedł na świat w 1875 roku w Przemyślu, zmarł w 1944 roku w okolicach Rzeszowa. Studia podjął na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (pod opieką m. in. J. C. Hertericha i K. Marra) oraz w Académie Julian w Paryżu. W swoim malarstwie posługiwał się realizmem i silną ekspresją. Nie stronił także od naturalizmu. Ważnym elementem jego obrazów były stosowane efekty świetlne oraz bogata paleta barw. Początkowo malował głównie ludzką pracę czy konflikty społeczne. Jednak w jego artystycznym dorobku znaleźć można także pejzaże, portrety, akty czy motywy orientalne zaczerpnięte z licznych podróży (np. do Egiptu i Włoch). Wygrzywalski tworzył grafikę, kostiumy, a także witraże, ilustracje książkowe i dekoracje teatralne (przez pewien okres czasu pracował jako inspektor sceny w lwowskim teatrze). Zajmował się również dekoracyjnym malarstwem ściennym (wykonał dekoracje do Izby Przemysłowo – Hadlowej we Lwowie).

7. Vlastimil Hofman (Wlastimil Hofmann) urodził się w 1881 roku w Pradze, zmarł w 1970 roku w Szklarskiej Porębie. Wlastimil Hofman był malarzem pochodzenia czeskiego, najdłużej żyjącym polskim modernistą. Określa się go jako przedstawiciela nurtu symbolistycznego i sztuki tradycjonalistycznej. Studiował w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Floriana Cynka, później także u Jana Stanisławskiego, Leona Wyczółkowskiego i Jacka Malczewskiego. W latach 1899-1902 uczył się jeszcze u Jeana Léona Gérôme’a w paryskiej École des Beaux-Arts. Podczas I wojny światowej przebywał w Pradze i w Paryżu,  a od 1920 roku zamieszkał w Krakowie. Artysta należał do wielu stowarzyszeń twórczych – był współzałożycielem „Grupy Pięciu” (1905) i „Grupy Zero” (1908), członkiem Związku Artystów Czeskich „Manes”, a od 1911 członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. Brał udział w licznych wystawach artystycznych, m. in. w Wiedniu, Berlinie, w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie i warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych. W czasie II wojny światowej przedostał się do Jerozolimy wraz ze szlakiem bojowym Legionu Czeskiego, skąd w roku 1946 wrócił do Krakowa. Od roku 1947 mieszkał w Szklarskiej Porębie. Hofman malował przede wszystkim fantastyczno-symboliczne kompozycje o motywach ludowych, sceny rodzajowe, portrety i pejzaże, a także obrazy religijne (np. Madonnę z Dzieciątkiem Jezus, motyw Piety czy sceny modlitewne). Twórczość artystyczną traktował jako „służbę Bożą”. W jego obrazach często dostrzega się powiązania ze sztuką Malczewskiego. W swoich pracach ukazywał wątki antyczne, interesował się sztuką prymitywną i rzeźbą gotycką. Częstym tematem jego twórczości był motyw Erosa i Psyche, jak również epizody z życia górali i wizerunki chłopów. Z jednej strony w jego dziełach zawarty jest nastrój optymizmu (szczególnie przy wątkach mitologicznych), z drugiej rozważania nad egzystencjalnym cierpieniem i okropnościami wojny (postaci kalek i nędzarzy). Był także twórcą autoportretów malowanych w różnych okresach swojego życia (np. „Autoportret z paletą”, czy „Autoportret w kapeluszu”). Wyrazem uznania działalności artystycznej Hofmana były liczne nagrody i ordery, które otrzymał. Zalicza się do nich Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1961), Złoty Krzyż Zasługi (1933) czy Złoty Medal za zasługi na polu sztuki (1929). Warto również podkreślić, że artysta był członkiem Societe Nationale de Beaux Arts w Paryżu (jako drugi Polak po Oldze Boznańskiej). W Szklarskiej Porębie, w domu malarza znajduje się obecnie muzeum poświęcone artyście.

8. Włodzimierz Terlikowski urodził się w 1873 roku w Poraju koło Łodzi, zmarł w roku 1951 w Paryżu. Był uzdolnionym malarzem-samoukiem (jedynie przejściowo studiował w Monachium oraz w Paryżu w pracowni J. P. Laurensa). Jego styl wyróżniał się stosowaniem żywych, nasyconych kolorów (niejednokrotnie ze sobą konkurujących) oraz gęstą fakturą malarską. Tworzył głównie portrety, pejzaże (inspirowane podróżami) i martwe natury. Podróżował niemal po całym świecie: zwiedził Europę, Indie, północną Afrykę, Australię i Nową Zelandię. W Paryżu zamieszkał w 1911 roku. Miał tam kilka wystaw indywidualnych, wystawiał w Galerii Bernheim, Galerie La Boetie czy Galerie Barreiro. Swoje prace prezentował na Salonie Jesiennym w 1912 roku i Societe Nationale des Beaux-Arts w 1930 roku. Uczestniczył także w wystawach sztuki polskiej w Paryżu i Brukseli, w wystawach TZSP w Warszawie. W roku 1973 w Galerie Jean Charpentier miała miejsce retrospektywna wystawa dorobku Włodzimierza Terlikowskiego.

9. Henryk Hayden urodził się w 1883 roku w Warszawie, zmarł w Paryżu w 1970 roku. Malarstwo Henryka Haydena wpisuje się w nurt ekspresjonizmu i kubizmu. Początkowo, w wyniku presji rodziców, rozpoczął studia inżynierskie na Politechnice Warszawskiej, jednak po trzech latach przeniósł się do Szkoły Sztuk Pięknych. W 1907 roku wyjechał do Paryża. Edukację uzupełniał tam w Académie „La Palette” pod kierunkiem Charlesa Guérina i Georgesa Desvalliéres’a. Zaledwie cztery lata po przybyciu do Francji odbyła się pierwsza indywidualna wystawa Haydena w Galerii Druet i to ona w dużym stopniu wyznaczyła początek jego artystycznej kariery. Artysta związany był ze środowiskiem Ecole de Paris. Podczas pobytu we Francji poznał przedstawicieli kubizmu: Juana Grisa, Pablo Picasso, Jean Jacques Lipchitza i Metzingera. W trakcie okupacji hitlerowskiej przebywał we Francji, gdzie spotkał Roberta Delaunay i Samuela Becketta. Podczas II wojny światowej, pracownia Haydena została splądrowana przez Niemców, stąd wiele dzieł malarza zostało utraconych. Artysta wielokrotnie przebywał w Bretanii (np. w Le Pouldu i Pont-Aven), gdzie również powstały jego obrazy. W pierwszym etapie jego twórczości odnaleźć można elementy kubistycznej awangardy (lata 1916-1921), później realizmu. Na malarstwo Haydena oddziałała również twórczość Władysława Ślewińskiego i syntetyzm szkoły Pont-Aven. W stosowanej geometryzacji form, syntezie kształtów czy wykorzystywaniu zieleni i brązów (szczególnie w latach 1912-1914), widoczne są nawiązania do twórczości Cézanne’a. Artysta tworzył pejzaże, martwe natury, portrety, a także kompozycje z postaciami aktorów i muzyków (inspiracją do ich powstania były kontakty z awangardową grupą muzyczną  „les Six” i kompozytorem Erikiem Satie). W okresie między 1922 a 1953 rokiem Hayden wyraźniej skłania się ku obserwacji natury i kolorystycznej wrażliwości (malował wówczas akty inspirowane późną twórczością Renoira). Ostatnie dwadzieścia lat życia artysty to malarstwo charakteryzujące się większą prostotą i zdecydowaniem. Kompozycje artysty charakteryzują się jasnymi, żywymi kolorami i subtelnym umiarkowaniem. Malarz tworzył także litografie barwne, w których stosował uproszczone kompozycje i zrytmizowane formy. Hayden związany był z paryską awangardą i takimi malarzami, jak P.Picasso, J.Gris, G.Severin i H.Matisse. Więzi przyjaźni łączyły go także z Beckettem. Malarz brał udział w wielu wystawach na terenie Francji, w tym uczestniczył w paryskich Salonach (Niezależnych, Jesiennych, Tuileries i Majowym) i miał kilka wystaw indywidualnych. We Francji, w której mieszkał na stałe, zdobył dużą popularność i uznanie. Swoje prace pokazywał na indywidualnych wystawach w takich francuskich salonach, jak: Rosenberg (1919), de l’Effort Moderne (1919), Zborowski (1923), Bernheim (1928), Zak (1928, 1933), Drouant (1933), Pétrides (1939) i Suillerot (1953, 1957, 1965). Uczestniczył w ekspozycji polskich malarzy działających w Paryżu zorganizowanej przez krakowskie Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych. W 1968 roku w National Museum of Modern Art w Paryżuodbyła się retrospektywna wystawa poświęcona artyście. Podobne wystawy miały miejsce w w Musée National d’Art Moderne w Paryżu (1968), Musée des Beaux-Arts w Rennes (1979) oraz Musée d’Art Moderne w Troyes i Hugh Lane Municipal Gallery w Dublinie (1994-1995). Dzieła Henri Haydena przechowywane są m. in. w Muzeum Sztuk Pięknych w Lyonie, Marsylii, Nantes, Paryż, Saint-Etienne, Troyes, Villeneuve-Surlot i w piętnastu muzeach poza granicami Francji.

10. Jan Cybis żył w latach 1897-1972. Urodził się w Wróblinie na Śląsku Opolskim, zmarł w Warszawie. Studiował w Akademii Sztuki i Przemysłu Artystycznego we Wrocławiu pod kierunkiem O. Müllera oraz w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie m. in. u J. Pankiewicza. Artysta zainicjował w okresie międzywojennym rozwój nurtu kolorystycznego w Polsce. Był współzałożycielem Komitetu Paryskiego ( w skrócie: „KP” – „kapiści”), z którym wyjechał do Paryża w roku 1924. Według estetyki kapistów dzieło malarskie nie ma być wiernym odwzorowaniem rzeczywistości, ale bardziej stanowić wyraz przeżyć malarskich artysty wobec malowanej natury. Dla malarza istotne w kompozycji obrazu było akcentowanie powierzchni płótna i uwydatnienie materii malarskiej nasyconej światłem. Często stosował także kontrast barw ciepłych i zimnych. Malarstwo Cybisa inspirowane było francuskim postimpresjonizmem, twórczością  Cezanne`a i Bonnarda. Tematem jego obrazów były martwe natury, akty i pejzaże. W okresie powojennym oprócz techniki olejnej, posługiwał się także akwarelą i rysunkiem. Cybis uczestniczył w wystawach kapistów w Galerie Zak w Paryżu w 1930 r. i Galerie Moos w Genewie. W roku 1931 brał udział w zbiorowej wystawie w Polskim Klubie Artystycznym w Warszawie. Pierwsza indywidualna wystawa artysty miała miejsce w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie w roku 1932, inne to m. in. wystawy w Poznaniu i Galerii Zachęta w Warszawie. Poza tym brał udział w Salonach warszawskiego Instytutu Propagandy Sztuki, wystawach ZPAP w Krakowie, Biennale we Wenecji (1934 r.), wystawie sztuki polskiej w Carnegie Institute w Pittsburgu (1938 r.). Jan Cybis był profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, a także prowadził zajęcia w WSSP w Gdańsku. Swoje przemyślenia na temat sztuki i malarstwa zamieszczał w dziennikach pisanych w latach 1954-1966, a następnie wydanych w publikacji „Notatki malarskie”. Był także autorem tłumaczenia dzieła E. Fromentina „Mistrzowie dawni”. Monograficzna wystawa artysty zorganizowana została w warszawskiej Galerii Zachęta na przełomie 1997 i 1998 roku.  Prace Jana Cybisa w swoich zbiorach posiada większość muzeów narodowych w Polsce.