Portret kobiety

autorska dedykacja na odwrocie: Ukochanej Matce Syn / Maurycy Gottlieb

Proweniencja:

- z kolekcji mgr Jana Henocha (wielokrotnego prezesa krakowskiego oddziału Związku Zawodowego Farmaceutów Pracowników Rzeczypospolitej Polskiej)

- kolekcja prywatna, Kraków

Zdjęcie - źródło: Kronika Farmaceutyczna 1934, nr 21-22, s. 387. Jan Henoch siedzi pierwszy od lewej

Doskonała praca jednego z najwybitniejszych malarzy żydowskich - Maurycego Gottlieba. Przedwcześnie zmarły artysta, w wieku zaledwie 23 lat pozostawił po sobie dzieła, które na stałe weszły do kanonu polskiego malarstwa. „Portret kobiety” ma wartość szczególną. Zachwyca nie tylko mistrzostwo wykonania, typowe dla artysty, ale również osobisty charakter pracy, wyrażony dedykacją na jej odwrocie. Kolorystyka obrazu nadaje mu poważny ton, jednocześnie rozświetlona twarz kobiety przedstawiona jest z czułością i wyjątkowym realizmem.

Gottlieb był znakomitym portrecistą. Malował m. in. członków swojej rodziny (najbardziej znany jest wizerunek ukochanej siostry Anny). Władysław Terlecki pisał: „nie tylko w kompozycjach monumentalnych zajaśniał talent Gottlieba, ale również w szeregu portretów godnych najwyższych mistrzów. Portret Ignacego Kurandy, prezesa żydowskiej gminy w Wiedniu znajdującym się w Muzeum Narodowym w Krakowie i portret Emila Beresa należą do dzieł najwybitniejszych. Wyrażają one typ psychiczny portretowanych, ich rasę i stan społeczny, jak i nastrój duchowy pod wpływem przeżyć osobistych. Są to portrety o najwyższej sile i pełni wyrazu […]”. Do jego dorobku w tej tematyce zaliczają się również znakomite autoportrety (pierwszy namalowany w wieku 17 lat). Gottlieb już w dzieciństwie rysował kolegów i nauczycieli, co jednak stało w sprzeczności z zasadami judaizmu: „musiał chować grzechy pod ławką przed czujnym okiem podejrzliwej opatrzności” - czytamy w biografii Waldmana. Co więcej, za narysowaną karykaturę jednego z nauczycieli w gimnazjum we Lwowie, musiał opuścić szkołę. Ta dwoistość odczuwania: bycia Żydem i Polakiem, poszukiwania swojej tożsamości, na stałe wpisała się w artystyczną drogę młodego malarza. Cała twórczość Maurycego Gottlieba, w tym prezentowana praca, pokazują niebywały talent i artystyczną wrażliwość twórcy.

Bibliografia:

- Sztuki Piękne. Miesięcznik poświęcony architekturze, zdobnictwu, malarstwu, rzeźbie, grafice, pod red. W. Jarockiego, Wydawnictwo Polskiego Instytutu Sztuk Pięknych, Kraków-Warszawa 1932.

- Waldman M., Maurycy Gottlieb 1856-1879. Biografja artystyczna, Drukarnia Narodowa w Krakowie, Kraków 1932.