Rejtan - według Matejki, 1896

Imponujące dzieło znanego austriackiego artysty stanowi malarski komentarz do jednego z najbardziej znanych obrazów Jana Matejki. Oferowana kompozycja jest wyjątkowa pod wieloma względami. Tematycznie - to intrygujące, momentami bardzo dosłowne przeniesienie scen z płótna Matejki - obraz nie jest jednak kopią pełnowymiarową. Fischhof nadał kompozycji oryginalny, autorski rys poprzez nowe postaci i elementy towarzyszące.

Przeczytaj artykuł o obrazie w "Rzeczpospolitej": „REJTAN” Z MUZEUM TRAFI NA KRAKOWSKĄ AUKCJĘ

Maria Romanowska-Zadrożna w artykule poświęconym obrazowi szczegółowo opisuje: „Elementy obrazu Matejki zostały twórczo wykorzystane przez Fischhofa. Obie grupy umieszczone na skrajach płótna są dosłownymi cytatami - kopiami z dzieła Jana Matejki »Rejtan - Upadek Polski«, środek obrazu wypełniła kompozycja oryginalna, rozchodząca się symetrycznie na boki, jakby widziana quasi-rybim okiem, którą zaludniły postacie powołane z imaginacji austriackiego artysty. W środku obrazu została umieszczona loża z 5 postaciami: mężczyzną w mundurze siedzącym pośrodku z dwiema damami po bokach i dwiema kolejnymi stojącymi za nim. Pod lożą stoi szlachcic ujęty z profilu, który prawą rękę wznosi w górę, a lewą ściska szablę poniżej rękojeści. Przed nim stoją dwa fotele w stylu Ludwika XV; prawy (w ujęciu heraldycznym) jest pusty, na lewym siedzi mężczyzna we fraku, który pokazuje pismo dyskutującym z nim szlachcicem w delii. W prawo i na lewo od nich widać większe i mniejsze grupki mężczyzn zatroskanych nad losem Polski.”

Warto zwrócić uwagę na datę powstania i narodowość artysty. Fischhof malował dużo dla austriackiej arystokracji, zajmował się także dekoracją wnętrz. Co ciekawe, posługiwał się kilkoma pseudonimami (m. in. J. Claiton, Ducat lub Johann Wagner). Urodzony w Wiedniu malarz podjął się realizacji zamówienia o mocnym ładunku historycznym. Tym bardziej jest to interesujące, że Austro-Wegry były jednym z zaborców. Polska tematyka i postać Rejtana - symbolu oporu wobec najeźdźcy - nie była więc motywem oczywistym. Co więcej, opisywany obraz powstał zaledwie trzydzieści lat po pierwowzorze i zaledwie trzy lata po śmierci Matejki. Trzeba pamiętać, że „Rejtan” polskiego malarza został zakupiony przez cesarza Franciszka Józefa w 1867 roku. W Wiedniu (i nie tylko) był więc eksponowany i dobrze znany tamtejszej elicie. XIX-wieczna kompozycja Georga Fischhofa jest ówczesną reinterpretacją tamtego motywu. O uznaniu Matejki przez Fischhofa świadczy fakt wyraźnego zaakcentowania fragmentu jego nazwiska przy sygnaturze (skrót „n.” – „namens” - imieniem, w imieniu; skrót „Mat.” - Matejko).

Omawiane dzieło bez wątpienia jest kolekcjonerskim unikatem. Ten fakt dodatkowo potwierdza obecność w depozytach muzealnych, wystawach i publikacjach.